Problemy z zajściem w ciążę

Zapewne znasz kobiety w swoim otoczeniu, które z łatwością zaszły zarówno w pierwszą jak i w kolejne ciążę. Są to kobiety, których natura obdarzyła większą zdolnością zachodzenia w ciążę. Czym to jest spowodowane? Może być na to kilka wytłumaczeń:

1. Najbardziej oczywiste jest to, że ich system reprodukcyjny jest zdrowy i gospodarka hormonalna funkcjonuje bez zarzutu.
2. Dodatkowo mogą one mieć dłuższy okres występowania śluzu płodnego, który sprawia że sperma może dłużej przeżyć w kanale rodnym czekając na komórkę jajową (przeczytaj, jak długo komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia). Dzięki czemu mają one więcej dni w których współżycie może prowadzić do zapłodnienia.
3. Mają krótsze cykle, przez co owulują częściej i co za tym idzie mają więcej dni płodnych w roku.

Jeśli świadomie starasz się o dziecko bez rezultatów przez około rok lub jeśli masz więcej niż 35 lat i próbujesz zajść w ciążę od około 6 miesięcy, umów się do lekarza ginekologa na sprawdzenie stanu zdrowia.  Najlepiej wybierz od razu lekarza zajmującego się diagnostyką i leczeniem niepłodności, który ma w tym temacie szerokie doświadczenie (Jak wybrać dobrego lekarza ginekologa zajmującego się sprawami (nie)płodności?). Warto pamiętać, że dziedzina płodności jest szeroką i bardzo skomplikowaną nauką, która cały czas się zmienia i nie każdy lekarz ginekolog jest specjalistą w tym obszarze. 

Przy wyborze lekarza i w trakcie pierwszej wizyty:

1. Poświęć czas na wyszukanie dobrego lekarza – popytaj znajomych, rodzinę, odwiedź fora o staraniu się o dziecko i popytaj o doświadczenia innych dziewczyn, sprawdź rankingi i oceny lekarzy. Oczywiście jedna pozytywna lub jedna negatywna opinia o niczym nie świadczą, ale miej oczy i uszy szeroko otwarte. Jeśli masz swojego stałego lekarza ginekologa możesz zapytać również jego, czy poleciłby kogoś kto specjalizuje się w sprawach płodności.
2. W trakcie wizyty upewnij się, że czujesz się dobrze z lekarzem i jesteś w stanie mu zaufać. Być może będziesz się z nim widzieć przez kolejne kilka lub więcej miesięcy. Leczenie niepłodności jest szczególnie wrażliwym i emocjonalnie trudnym tematem, dlatego musisz czuć, że to właściwa osoba.
3. Czy czujesz się wysłuchana i czy czujesz że lekarz poświęcił wystarczającą ilość czasu aby zrozumieć Twoją historię i przejrzeć Twoje dokumenty? Nie zapomnij wziąć ze sobą swoich historycznych cykli (w OvuFriend możesz je wydrukować w zakładce Przegląd Cykli) i wszystkich innych informacji, które uważasz że mogą być przydatne. Lekarz sam zweryfikuje, które elementy są dla niego istotne.
4. Czy lekarz zadał Ci Twoim zdaniem wystarczająco pytań?
5. Czy lekarz chętnie i zrozumiale odpowiada na Twoje pytania?
6. Czy lekarz słucha Twoich potrzeb i czy nie stara się narzucać Ci z góry sposobu leczenia, którego Ty możesz nie akceptować?
7. Czy lekarz jest dostępny w wystarczający dla Ciebie sposób? Zapytaj czy jeśli będziesz mieć jakieś pytania, czy możesz do niego zadzwonić lub napisać emaila. Zapytaj jak długo trzeba czekać na kolejną wizytę, jeśli jesteś jego pacjentką.
8. Jeśli czujesz, że lekarz bagatelizuje Twój problem i nie czujesz się wysłuchana, zmień lekarza. Szkoda czasu na tracenie go z lekarzem, który nie bierze na serio Twoich rozterek.
9. Zapytaj i przeanalizuj sprawę kosztów. Leczenie i diagnostyka niepłodności mogą okazać się bardzo kosztowne. Nie wstydź się pytać o koszty i sprawdź czy lekarz dba o zawartość Twojego portfela (jeśli to możliwe kieruje Cię na badania za które nie będziesz musiała płacić, przepisuje leki na które Cię stać itp.)
10. Upewnij się, że po wizycie wiesz jaki jest plan działania, jakie badania musicie wykonać i kiedy zjawić się na kolejną wizytę (jeśli w ogóle).

Ważne, żebyś wybrała lekarza, któremu ufasz i z którym czujesz się dobrze. Kwestia zachodzenia w ciążę i stres związany z problemami z płodnością są bardzo delikatnymi, niezmiernie istotnymi sprawami.

Prawidłowa faza lutealna trwa pomiędzy 10 a 16 dni (Co to jest faza lutealna?). Faza lutealna, która jest krótsza niż 10 dni może stanowić problem, gdyż może utrudniać pomyślną implantację zarodka w macicy. Jeśli długość Twojej fazy lutealnej przez kilka cykli jest krótsza niż 10 dni, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem.

Tak, brak śluzu płodnego lub jego niedostateczna ilość może utrudniać zajście w ciążę. Śluz płodny nie tylko pomaga plemnikom w wędrówce na spotkanie z komórką jajową, ale również pozwala im przetrwać w nieprzyjaznym, kwaśnym środowisku pochwy. Brak śluzu powoduje, że plemniki nie są w stanie przeżyć długo czekając na komórkę jajową, co znacznie zmniejsza szanse na zapłodnienie. Dlatego też przy niedostatecznej ilości śluzu płodnego jest niezwykle ważne, aby planować współżycie jak najbliżej owulacji. Możesz również spróbować zredukować kwasowość pochwy (nieprzyjazne środowisko dla spermy) poprzez jedzenie większej ilości pokarmów o zasadowym pH (np. warzyw, owoców) a mniej produktów zakwaszających organizm (np. słodyczy, kawy, alkoholu, mięsa). Spróbuj również wypróbować naturalne sposoby zwiększania śluzu płodnego. Jeśli żadne z tych metod nie zadziałają, a Ty bez powodzenia starasz się zajść w ciążę od kilku cykli i w dalszym ciągu nie zauważasz u siebie śluzu płodnego, nawet jeśli do jajeczkowania dochodzi (OvuFriend zaznacza owulację na Twoim wykresie) porozmawiaj o tym z lekarzem.

Głównym utrudnieniem zajścia w ciążę przy nieregularnych cyklach jest wiarygodne wyznaczenie terminu wystąpienia owulacji i w związku z tym planowanie współżycia maksymalizujące szanse na poczęcie. Jeśli kobieta nie stosuje żadnych metod pomagających określić dni płodne i termin owulacji np. kalendarza owulacji bądź monitoringu cyklu u lekarza ginekologa nieregularne cykle, zwłaszcza jeśli są one cyklami długimi, mogą znacznie przedłużyć czas starania się o dziecko (Czy zbyt długi cykl może utrudniać zajście w ciążę?). Jeśli nieregularne cykle nie ustabilizują się w przeciągu kilku miesięcy, dobrze jest skonsultować się z lekarzem i zbadać co jest tego przyczyną

Istnieją nieprawidłowości, które mogą zostać łatwo zaobserwowane podczas prowadzenia kalendarza owulacji. Dodatkowo w każdym cyklu, OvuFriend dokonuje dla Ciebie analizy bieżącego wykresu  („Interpretacja Cyklu”) oraz sprawdza poprawność głównych parametrów mogących mieć wpływ na Twoje szanse zajścia w ciążę, np. długości cyklu i fazy lutealnej, wahania temperatur. Dzięki śledzeniu wykresu i analiz OvuFriend jesteś w stanie wykryć ewentualne problemy dużo wcześniej niż normalnie, bez prowadzenia kalendarza. Na swoim wykresie zwróć uwagę na:

• brak owulacji –  wówczas OvuFriend nie wykryje owulacji na Twoim wykresie. Pamiętaj jednak, że jeden, dwa cykle bezowulacyjne w ciągu roku są rzeczą normalną i zdarzają się u większości zdrowych kobiet. Jeśli natomiast owulacja nie zostanie wykryta przez kilka cykli z rzędu, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem;
• zbyt późna/wczesna owulacja – zarówno zbyt wczesna (wówczas endometrium może nie być w stanie dostatecznie rozwinąć się) bądź późna owulacja (istnieje ryzyko że komórka jajowa może być niższej jakości) mogą utrudniać zapłodnienie;
• nieprawidłowości w długości fazy lutealnej (Co to jest i co oznacza zbyt krótka faza lutealna?);
• brak śluzu płodnego – kalendarz owulacji wymaga od Ciebie regularnej obserwacji śluzu, co pozwoli Ci szybko wychwycić nieprawidłowości. Jeśli przez kilka cykli nie zauważysz u siebie śluzu płodnego (nawet pomimo występowania owulacji) jest to coś o czym powinnaś porozmawiać ze swoim lekarzem, gdyż bez śluzu płodnego plemniki nie będą w stanie długo przeżyć czekając na komórkę jajową;
• niedostateczny poziom progesteronu w drugiej fazie cyklu – mogący objawiać się pojawiającymi się plamieniem bądź niższymi temperaturami w fazie lutealnej (drugiej fazie cyklu);
• powtarzające się wczesne poronienia – dzięki prowadzeniu kalendarza owulacji jesteś w stanie dość wcześnie dowiedzieć się o ciąży i tym samym o jej bardzo wczesnej stracie. Informacja ta może być bolesna (wiele kobiet nie śledzących swoich cykli może nie wiedzieć o bardzo wczesnych stratach), ale może pomóc Ci odkryć problem i w przyszłości skutecznie mu zapobiegać.

Relacja pomiędzy stresem a niepłodnością może mieć zarówno związek przyczynowy (tj. stres jest przyczyną niepłodności) jak i skutkowy (tj. niepłodność jest przyczyną stresu). Jednak niezależnie od podłoża stresu (czy został on wywołany problemami życia codziennego czy też nieudanymi próbami zajścia w ciążę) intensywne napięcie psychiczne może mieć bardzo negatywny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu człowieka.

Długotrwały, silny stres zaburza gospodarkę hormonalną w ciele kobiety. Podczas stresu przysadka mózgowa produkuje zwiększoną ilość prolaktyny, co może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego (na przykład nieregularnych cykli, braku miesiączki lub zaniku owulacji).  Stres może również opóźniać wystąpienie owulacji w cyklu. Może on również zaburzać produkcję śluzu szykowego, blokować jego produkcję bądź wręcz przeciwnie powodować więcej niż jeden okres występowania śluzu płodnego w cyklu, w momencie gdy ciało przygotowuje się do owulacji, która na skutek stresu odsuwa się w czasie. W takiej sytuacji para powinna kontynuować współżycie, aż do momentu gdy OvuFriend zaznaczy owulację na wykresie (skok temperatury potwierdzi wystąpienie owulacji).

Jeśli kobieta nie prowadzi kalendarza owulacji, estymacja dni płodnych jedynie w oparciu o obserwację śluzu płodnego lub wykonywanie testów owulacyjnych może okazać się zawodna (Dlaczego testy owulacyjne bywają zawodne?). Prowadzić to może do niewłaściwego planowanie współżycia, a zatem do kolejnych nieudanych prób zajścia w ciążę, które tylko intensyfikują przeżywany już stres.

Dobrą wiadomością jest to, że badania potwierdzają, iż klasyczne, proste techniki redukcji stresu (np. ćwiczenia oddechowe, joga, terapie psychologiczne) często bardzo skutecznie pomagają w wyrównaniu równowagi hormonalnej organizmu i tym samym przywracają cykle miesiączkowe do normalnego funkcjonowania, ułatwiając zajście w ciążę (Stres podczas starania się o dziecko. Jak z nim walczyć?).

Długie cykle miesiączkowe (trwające powyżej 35 dni) mogą, choć wcale nie muszą, utrudniać zajście w ciążę.  Faktem jednak jest, że czas starań może trwać dłużej, gdyż w przeciągu roku masz mniej szans na zapłodnienie (owulacja występuje rzadziej). Dlatego też, przy długich cyklach szczególnie poleca się prowadzenie kalendarza owulacji, aby nie przegapiać swojej szansy w cyklu. Ważne jest również, aby kontrolować czy owulacja występuje, gdyż długie cykle są również częściej cyklami bezowulacyjnymi. Dodatkowo przy długich cyklach problemem może być późno występującą owulacja. Przeciętnie owulacja występuję około 14 dni przed pojawieniem się kolejnej miesiączki, czyli przykładowo przy cyklu 36 dniowym owulacja przypada na około 22 dzień cyklu. Późna owulacja dość często kojarzona jest ze słabszą jakością komórki jajowej, która może być niezdolna do zapłodnienia. Oczywiście jest wiele kobiet, które mają długie cykle i bez problemu zachodzą w ciążę. Jednak jeśli starasz się zajść w ciążę już od pewnego czasu, a Twoje cykle są dłuższe niż 35 dni, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem. 

Krótki cykl miesiączkowy to taki trwający mniej niż 21 dni. W przypadku krótkiego cyklu, dużo istotniejsze od czasu jego trwania, jest długość fazy lutealnej, czyli ilość dni pomiędzy owulacją a początkiem kolejnej miesiączki (co to jest faza lutealna?). Jeśli jest ona krótsza niż 10 dni, może to utrudniać zajście w ciążę, gdyż  endometrium może nie mieć wystarczająco czasu, aby stworzyć warunki do pomyślnej implantacji zarodka w macicy. Jeśli starasz się zajść w ciążę już od pewnego czasu, a Twoje cykle są krótsze od 21 dni, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem.

Jeśli przez dłuższy czas bez efektów starasz się zajść w ciążę mimo, że kochasz się w dni płodne i OvuFriend regularnie zaznacza na Twoim cyklu owulację, najprawdopodobniej przyszedł czas aby porozmawiać o tym z lekarzem i dowiedzieć się dlaczego, pomimo występowania owulacji, nie udaje Ci się zajść w ciążę. Porozmawiaj z lekarzem również wówczas, jeśli OvuFriend przez kilka cykli z rzędu nie zaznaczy na Twoim wykresie owulacji lub zaznaczy ją linią przerywaną (OvuFriend zaznaczył owulację na moim wykresie linią przerywaną, co to oznacza?). W takiej sytuacji nie czekaj długo, może to bowiem oznaczać problemy z owulacją.

Dobór badań diagnostycznych jest sprawą indywidualną i decyduje o nich lekarz po wstępnym wywiadzie z pacjentką. Większość lekarzy najprawdopodobniej przeprowadzi następujące badania:

• badanie ginekologiczne – w tym badanie Ph śluzu szyjkowego (jego kwaśności);
• badanie ultrasonograficzne;
• badanie krwi poziomu hormonów (FSH, estriadol, LH, progesteron, prolaktyna, TSH, testosteron – dobór hormonów w zależności od sytuacji pacjentki);
• HSG  (Histerosalpingografia) - prześwietlenie macicy i jajników w celu zbadania drożności jajowodów i ustalenia budowy narządów płciowych;
• monitoring cyklu w okresie okołoowulacyjnym – sprawdzenie czy w jajnikach dojrzewają komórki jajowe (ile i czy jeden pęcherzyk jest dominujący) i zmierzenie grubości endometrium (czy jest zdolne do podtrzymania ewentualnej ciąży);
• badania na obecność wirusów i infekcji mogących być przeszkodą w zajściu w ciążę;
• analiza nasienia mężczyzny – w tym sprawdzenie liczby, ruchliwości plemników oraz przeprowadzenie morfologii plemników.

Pamiętaj, aby na wizytę z lekarzem zabrać ze sobą historię swoich cykli z OvuFriend (możesz ją wydrukować w zakładce „Przegląd Cykli”). Informacje tam zawarte (tj. długość cykli, występowanie owulacji oraz śluzu płodnego, intensywność krwawień miesiączkowych, pojawiające się plamienia bądź powtarzające się niepokojące objawy w czasie cyklu) mogą być bardzo pomocne w diagnostyce i odpowiednim doborze badań.

Pewne symptomy mogące świadczyć o problemach z płodnością możesz zaobserwować prowadząc kalendarz owulacji OvuFriend. Jeśli zaobserwujesz u siebie któreś z poniższych porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem:

• brak owulacji – jeśli OvuFriend nie wykryje owulacji na Twoim wykresie przez kilka cykli z rzędu. Pamiętaj jednak, że jeden lub dwa cykle bezowulacyjne w ciągu roku są rzeczą normalną i zdarzają się u większości zdrowych kobiet;
• powtarzająca się późna owulacja (po 18 dniu cyklu) lub zbyt wczesna owulacja (przed 12 dniem cyklu);
• brak miesiączki;
• owulacja zaznaczona linią przerywaną (owulacja niepotwierdzona) przez kilka cykli (czytaj więcej OvuFriend zaznaczył owulację na moim wykresie linią przerywaną, co to oznacza?);
• faza lutealna krótsza od 10 dni (czytaj więcej Co to jest i co oznacza krótka faza lutealna?);
• wyższe temperatury po owulacji utrzymujące się dłużej niż 18 dni (przy braku miesiączki oraz przy braku pozytywnego testu ciążowego);
• nieuzasadnione, powtarzające się plamienia międzyokresowe (w trakcie trwania cyklu);
• przedłużające się, obfite krwawienie miesiączkowe;
• brak ciąży przez kilka cykli, pomimo występowania owulacji (zaznaczonej na wykresie linią ciągłą) oraz pomimo dobrze planowanego współżycia w dniach płodnych (ocena czasu współżycia w Detektorze Płodności bardzo dobra).

Tak. Wahania temperatur w trakcie miesiączki zdarzają się stosunkowo często i nie powinny być powodem do zmartwień.  Nie powinny one jednak trwać zbyt długo i tym samym zakłócić prawidłowej interpretacji Twojego cyklu. 

Jeśli Twoje temperatury wahają się zbyt mocno (Twój wykres ma kształt „gór skalistych”), przede wszystkim upewnij się, że dobrze mierzysz temperaturę i znasz zasady w jaki sposób dokonywać pomiaru temperatury?. Zastanów się również czy żadne czynniki zewnętrzne nie zakłócają Twojego pomiaru (Jakie czynniki mogą zakłócić wiarygodność pomiaru temperatury?). Możesz również spróbować zmienić miejsce pomiaru temperatury, na przykład jeśli dotychczas mierzyłaś temperaturę w ustach (oralnie), spróbuj to zrobić w pochwie (waginalnie). Wiele kobiet zauważa, że ich temperatura jest bardziej stabilna, gdy mierzą ją w pochwie. Jeśli jednak mimo wszystko, wahania temperatury utrzymują się przez kilka cykli, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem, ponieważ może to oznaczać problemy z owulacją. 

Nawet w cyklach bezowulacyjnych temperatura rzadko utrzymuje się cały czas na tym samym poziomie. Dlatego też, w większości przypadków za zupełnie płaskie temperatury odpowiedzialny jest termometr. Jeśli zatem zauważysz, że Twoja temperatura jest cały czas stała, zmień termometr, być może w tym tkwi problem. Jeśli mimo tego sytuacja się nie zmieni i Twoje temperatury nadal będą na tym samym, bądź bardzo podobnym poziomie przez cały cykl, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem.