Mikroelementy, mikroskładniki, pierwiastki śladowe to pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych, wręcz śladowych ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę. Chociaż ilości są niewielkie, mają one wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, fizjologię człowieka oraz płodność. Do pierwiastków śladowych niezbędnych w diecie człowieka, które są bardzo istotne w kontekście męskiej płodności należy zaliczyć cynk, selen, żelazo, magnez, miedź, czy jod.
Mikroelementy poprawiające płodność męską
Dokonując codziennych wyborów żywieniowych, warto zwracać uwagę, aby nie brakowało wspomnianych składników. W sytuacji, gdy nie wiemy jak zweryfikować ilości w daniach, które spożywamy warto skorzystać z pomocy specjalisty dietetyka, który pomoże ułożyć indywidualny plan dietetycznyz uwzględnieniem prawidłowego odżywienia organizmu. Dzięki temu możliwe jest uzupełnienie niedoborów, co bezpośrednio może przełożyć się na zwiększenie męskiej płodności. Przejdźmy do konkretów, czyli jakie mikroelementy mają bezpośredni wpływ na jakość nasienia?
Cynk
Niedobór cynku łączony jest z niepłodnością. Udowodniono, że suplementacja cynkiem wiąże się z poprawą parametrów nasienia. Obecność cynku jest istotna dla funkcjonowania jąder, najądrzy i prostaty. Odgrywa rolę w fizjologii spermatogenezy, dojrzewaniu plemników, wytrysku, kapacytacji i zapłodnieniu. Prostata uwalnia duże ilości cynku do płynu nasiennego, co jest niezbędne do prawidłowego upłynnienia nasienia i ruchliwości plemników. Metaanaliza ponad 2,5 tysiąca przypadków mężczyzn pozwoliła na wyciągnięcie wniosków, iż mężczyźni z obniżonym stężeniem cynku mają obniżone parametry w seminogramie w stosunku do grupy kontrolnej ponad 800 mężczyzn z prawidłowym stężeniem cynku w plazmie nasienia. Badania naukowców pokazują poprawę w ruchliwości plemników oraz morfologii plemników. Objętość ejakulatu również zwiększyła się po suplementacji cynkiem. Instytut Żywności i Żywienia w 2017 roku wydał zalecaną dzienna normę spożycia na poziomie 9,4 mg/ dobę dla mężczyzn. Poszukując cynku w produktach żywnościowych odnajdziemy je w mięsie, produktach zbożowych pełnoziarnistych, jajach, serach podpuszczkowych. W literaturze możemy znaleźć minimalną dawkę dzienną na poziomie 8-12 mg, rekomendowana dawka to 25mg, dopuszczalna maksymalna dawka to 40mg. Odpowiednią dawkę w celu uzupełnienia niedoborów czy poprawy parametrów nasienia zaleci lekarz specjalista biorąc pod uwagę całość obrazu klinicznego.
Selen
To pierwiastek śladowy niezbędny do prawidłowej spermatogenezy i syntezy testosteronu. Jako pierwiastek jest składową wielu enzymów niezbędnych do syntezy hormonów. Wspiera również integralność materiału genetycznego w plemnikach. Jako silny antyoksydant obniża poziom stresu oksydacyjnego, co wpływa na obniżenie indeksu fragmentacji DNA (DFI). W wielu badaniach z grupami kontrolnymi uzyskano obiecujące wyniki. Po suplementacji selenem zauważono u pacjentów poprawę koncentracji plemników oraz ich ruchliwości i morfologii. Dopuszczalna dawka to 800 µg, rekomendowana to 100 µg, a minimalna to 55 µg. W codziennej diecie selen odnajdziemy w rybach morskich, skorupiakach, czosnku, grzybach, roślinach strączkowych. Należy jednak pamiętać iż nadmiar selenu może powodować łysienie, defekty paznokci, stany zapalne skóry, drażliwość, zmęczenie, biegunki, nudności, wymioty oraz bóle brzucha. Objawy te nie są spotykane często. W literaturze znajdziemy, że przekroczenie dawki 400 mikrogramów na dobę może prowadzić do objawów zatrucia.
Magnez
Magnez to kolejny mikroelement niezbędny przy wsparciu męskiego zdrowia prokreacyjnego. Wewnątrzkomórkowy kation zaangażowany w przebieg wielu podstawowych procesów zachodzących w komórce, takich jak synteza DNA. Uczestniczy w syntezie białka, bierze udział w przewodnictwie nerwowym i kurczliwości mięśni. Przez co wpływa na erekcję. Odgrywa istotną rolę w ponad 300 reakcjach enzymatycznych oraz w większości reakcji hormonalnych, a także w metabolizmie energetycznym. U mężczyzn zapotrzebowanie na magnez wynosi 330 mg dziennie, a u panów po 30. roku życia – 350 mg dziennie. Duże dawki stresu, picie alkoholu, dużych ilości kawy prowadzi do utraty magnezu z organizmu.
Miedź
Miedź jako pierwiastek wraz z cynkiem i selenem tworzy grupę o działaniu antyoksydacyjnym. Wpływa na przebieg reakcji enzymatycznych, bierze udział w procesie syntezy DNA. Suplementacja miedzią będzie poprawiać koncentrację, morfologię oraz ruchliwość plemników. Z uwagi na ścisłe połączenie miedzi z enzymami wpływa również na metabolizm lipidów kluczowych w płodności męskiej. Naturalnie w miedź bogate są przede wszystkim orzechy, grzyby, warzywa takie jak czerwone buraki, cebula, szpinak, por, pomidory. W owocach takich jak winogrona, jabłka, pomarańcze, ale również w kakao czy czekoladzie. Wydalana jest w małych ilościach z moczem lub z żółcią przez przewód pokarmowy.
Żelazo
Żelazo jako mikroelement jest składową hemoglobiny, czyli białka w erytrocytach krwi odpowiedzialnego za transport tlenu i dwutlenku węgla. Warto starając się o potomstwo wykonać podstawowe badania laboratoryjne takie jak morfologia krwi obwodowej, żelazo, witamina B12, czy kwas foliowy (czytaj więcej o badaniach, które warto wykonać przed zajściem w ciążę). Stężenie żelaza jako parametr możemy laboratoryjnie monitorować. Warto to robić w kontekście monitorowania leczenia przez lekarza anemii (niedokrwistości) o różnym podłożu. Należy pamiętać, iż suplementacja powinna być prowadzona pod kontrolą lekarską. W kontekście żelaza i płodności męskiej trzeba pamiętać o chorobie metabolicznej hemochromatozie czyli nadmiernym wchłanianiu i magazynowaniu żelaza, które wpływa na płodność męską. Nadmiary gromadzonego żelaza prowadzą do obniżenia libido, impotencji czy zaburzeń w seminogramie.
Podsumowując większość mikroelementów ma wpływ na płodność męską. Dzięki swojemu działaniu antyoksydacyjnym chronią chromatynę plemnikową przed uszkodzeniami, poprawiają metabolizm lipidów i białek, poprawiają parametry takiej jak morfologia, ruchliwość, czy koncentracja plemników. Należy tylko pamiętać, iż przede wszystkim szukajmy ich w codziennej diecie, a niedobory uzupełniajmy pod nadzorem lekarza sprawdzonymi suplementami gwarantującymi czystość chemiczną substancji i formułę umożliwiającą wchłanianie mikroelementów. MIKRO przekłada się na MAKRO sukcesy, czyli poprawę parametrów nasienia i radość z posiadania potomstwa.
BIBLIOGRAFIA:
1. Murray Robert, Granner Daryl, Mayes Peter, Rodwell Victor: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1995 (wydanie III).
2. Zhao J, Dong X, Hu X, Long Z, Wang L, Liu Q, et al. Zinc levels in seminal plasma and their correlation with male infertility: a systematic review and meta-analysis. Sci Rep 016;6:22386.
3. Safarinejad MR, Safarinejad S. Efficacy of selenium and/or N-acetyl-cysteine for improving semen parameters in infertile men: a double-blind, placebo controlled, randomized study. J Urol 2009;181:741-51.
4. Camejo, M. i inni, 2011. Selenium, copper and zinc in seminal plasma of men with varicocele, relationship with seminal parameters. Biological Trace Element Research, 143, 3, 1247-1254.
5. The effects of oral antioxidants on the semen of men with idiopathic ligoasthenoteratozoospermia, Ahmed T Alahmar
6. Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia.
7. Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017.
Artykuł powstał na zlecenie: Medimes
