III trymestr

Czop śluzowy jest to nagromadzony śluz w szyjce macicy, który przez 9 miesięcy zamyka szyjkę macicy i tym samym chroni płód przed przedostaniem się bakterii.

Czop śluzowy zazwyczaj zostaje wydalony na kilka dni (czasami tygodni lub godzin) przed porodem. Wydalony czop śluzowy wygląda jak galaretowata, lekko brązowa lub czerwona wydzielina. Czop śluzowy może zostać również wydalany etapami, wówczas kobieta zaobserwuje jedynie zwiększoną ilość śluzu.

Wydalenie czopa śluzowego świadczy zazwyczaj o rozwieraniu (rozszerzaniu) się szyjki macicy i przygotowywaniu się ciała do porodu.
 

Masaż krocza jest to przygotowanie krocza do porodu w celu zminimalizowania ryzyka pęknięcia lub potrzeby nacięcia krocza podczas porodu. Polega na delikatnym rozciąganiu skóry pomiędzy wejściem do pochwy a odbytem, tak aby w czasie porodu ciało łatwiej poddało się rozciąganiu i było bardziej elastyczne. Masaż krocza oswoi Cię również z uczuciem rozciągania w czasie porodu i tym samym w odpowiednim momencie oszczędzi Ci stresu (spowodowanego nieznajomym dotąd uczuciem) i pozwoli Ci zrelaksować mięśnie i pomóc Twojemu ciału w pracy.

Warto rozpocząć masaż krocza od 34 tygodnia ciąży, najlepiej robić to tuż po kąpieli gdy ciało jest miękkie i łatwiej się poddaje. Na masaż krocza przeznacz sobie około 10 minut dziennie – wydaje się sporo, ale naprawdę warto! 

Instrukcja masażu krocza:

1. Zaopatrz się w olejek (np. olejek jojoba, oliwę z oliwek, lubrykant lub specjalny olejek do masażu krocza);
2. Najlepiej przed rozpoczęciem masażu weź ciepłą kąpiel lub zrób 10 minutowy, ciepły kompres na okolice pochwy i odbytu, aby ułatwić rozciąganie i zrelaksowanie mięśni;
3. Umyj dokładnie ręce i połóż się na plecach lub siądź w wygodnej pozycji tak, aby móc sięgnąć kciukami do pochwy;
4. Włóż obydwa kciuki (nawilżone olejkiem) do pochwy na głębokość około 2-3 cm, delikatnie naciśnij w dół i lekko na boki dolną ściankę pochwy (tą pomiędzy odbytem a wejście do pochwy). Przytrzymaj około 2 minuty, tak aby czuć ciśnienie, rozciąganie tych okolic. Oddychaj wolno i głęboko, jednocześnie postaraj się zrelaksować mięśnie;
5. Następnie rozpocznij delikatne, powolne masowanie dolnej ścianki pochwy w tą i z powrotem, na kształt litery U (od godz. 3 do 9 i z powrotem) przez około 3 minuty;
6. Odpocznij i powtórz ćwiczenie.

Dobrze jeśli w masażu może pomóc Ci Twój partner, będzie on miał łatwiejszy dostęp do masowanych okolic, aniżeli Ty z dużym już brzuchem.

Są to bezbolesne skurcze macicy, które możesz odczuwać jako twardnienie lub napinanie się brzucha. Część kobiet zaczyna odczuwać je w drugiej połowie ciąży (po 20 tygodniu ciąży), część może nie doświadczyć ich w ogóle. Wraz z rozwojem ciąży skurcze Braxtona Hicksa występują częściej i są bardziej wyraźne, a na kilka tygodni przed porodem mogą one stać się nawet lekko bolesne. Jednak w przeciwieństwie do skurczy porodowych nie są regularne i zazwyczaj szybko mijają po zmianie pozycji lub zmianie wykonywanej czynności.

Zasadniczo skurcze Braxtona Hicksa nie powinny Cię niepokoić. Chyba, że odczuwasz je częściej niż cztery na godzinę i jesteś przed 37 tygodniem ciąży. Wówczas skontaktuj się z lekarzem, ponieważ może to być symptom przedwczesnego porodu, zwłaszcza jeśli występują u Ciebie również inne niepokojące objawy. (czytaj więcej: Jakie są oznaki przedwczesnego porodu?).

Badanie USG wykonywane pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży polega na dalszej ocenie anatomii płodu. Niektóre nieprawidłowości (np. zaburzenia rytmu serca płodu) są widoczne dopiero na tym etapie ciąży.

Lekarz w trakcie tego badania USG wykona również badanie przepływów krwi do łożyska i płodu. Potwierdzi również prawidłowy rozwój dziecka i dokonując najważniejszych pomiarów płodu wykluczy zahamowanie wzrostu (tzw. hipotrofię płodu). 

Dodatkowo podczas badania lekarz oceni poziom wód płodowych, dokona pomiaru obwodu głowy, brzucha i kości udowej oraz określi szacunkową wagę i wzrost płodu.

O przedwczesnym porodzie mówimy wówczas, gdy akcja porodowa rozpoczyna się przed 37 tygodniem ciąży. Około 1 na 10 kobiet doświadcza przedwczesnego porodu.

Do najczęstszych symptomów przedwczesnego porodu należą:

• nasilające się skurcze macicy (przypominające bóle miesiączkowe),
• plamienie,
• zwiększona ilość wydzieliny z pochwy,
• odczuwalny nacisk na miednicę,
• biegunka,
• ból krzyża.

Jeśli zauważysz u siebie powyższe objawy, nie zwlekaj i skontaktuj się ze swoim lekarzem.

Przyjmuje się, że ciąża donoszona jest od 37 tygodnia ciąży. Oznacza to, że Twoje dziecko jest już teoretycznie gotowe do narodzin i od tego momentu może przyjść na świat w każdym momencie. Warto jednak uzbroić się w cierpliwość, ponieważ to dziecko decyduje, kiedy jest w pełni gotowe na narodziny.

Jeśli Twoje dziecko urodzi się pomiędzy 37 a 42 tygodniem ciąży, to lekarze uznają je za urodzone „w terminie”.

Zgaga w ciąży jest niestety dość powszechna. Jest to ból lub nieprzyjemne pieczenie w przełyku i klatce piersiowej, powodujące duży dyskomfort. Odpowiedzialny za to jest podwyższony poziom progesteronu w ciele. Hormon ten działa rozluźniająco na mięśnie, w tym niestety również na mięśnie przełyku, co powoduje przedostanie się treści pokarmowej do przełyku i skutkuje uczuciem zgagi.

Poniższe domowe sposoby mogą skutecznie złagodzić zgagę i trochę Ci ulżyć:

• Unikaj tłustych, ostrych lub smażonych potraw;
• Wyeliminuj ze swojego menu cytrusy oraz soki owocowe;
• Ogranicz t kawę, herbatę i czekoladę;
• Nie jedz późno, ostatni posiłek powinnaś zjeść maksymalnie 2 godziny przed snem;
• Spożywaj posiłki powoli, dobrze przeżuwając każdy kęs;
• Śpij z lekko uniesionym tułowiem, a pod głowę podłóż poduszkę – dzięki temu treść pokarmowa i soki zostaną w żołądku, nie zbliżając się do przełyku;
• Staraj się nie przekraczać zalecanej wagi, ponieważ im większy brzuch, tym większy ucisk macicy na żołądek;
• Noś luźne, niekrępujące ubrania. Unikaj tych, które uciskają Cię w pasie.

Jeśli żadne z powyższych sposobów nie działają, porozmawiaj ze swoim lekarzem, które leki łagodzące zgagę są bezpieczne w ciąży.

Liczenie ruchów dziecka polega na codziennym sprawdzaniu, czy dziecko wykonało niezbędną ilość ruchów w ciągu 1-1,5h. Jest to bardzo prosty sposób na upewnienie się, że z Twoim dzieckiem wszystko jest w porządku. Znaczna zmiana w aktywności płodu może świadczyć o problemie, wówczas Twoja szybka reakcja w przypadku zagrożenia może uratować dziecku życie. 

Większość lekarzy zaleca liczenie ruchów dziecka od około 28 tygodnia. Ruchy dziecka postaraj się mierzyć mniej więcej o tej samej porze. Wybierz czas, w którym Twój maluszek jest najbardziej aktywny, np. po Twoim wieczornym posiłku. Przyjmij wygodną pozycję (np. połóż się na lewym boku) i odnotuj, o której godzinie rozpoczęłaś liczenie. Ruchem jest każde odczuwalne poruszenie się dziecka np. może to być kuksaniec, fikołek, przeturlanie, skręt czy jakikolwiek inny jednoznaczna aktywność. Zdrowe dziecko powinno wykonać nie mniej niż 10 ruchów w trakcie 1-1,5h (jeśli dziecko nie poruszyło się w ciągu tego czasu, skontaktuj się z lekarzem, aby sprawdzić czy na pewno wszystko jest w porządku). Zakończ liczenie po wyczuciu 10 ruchów dziecka. Nie przejmuj się, że jest to takie czasochłonne, w większości przypadków doliczysz się 10 ruchów już po około 30 minutach.

W aplikacji OvuFriend (czytaj więcej: Czym jest tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend?) możesz łatwo śledzić ruchy dziecka, zapisując je w zakładce "O dziecku". Wówczas będziesz mogła łatwo porównać ile średnio ruchów wykonuje Twoje dziecko w danym czasie i w przypadku znacznych odchyleń od normy, szybko zareagować. 

Raczej niewielkie. Zaledwie 5% kobiet rodzi dokładnie w dzień wyznaczonej daty porodu. Termin porodu wyznaczony przez lekarza na początku trwania ciąży jest datą orientacyjną. To tylko punkt odniesienia, który pozwala lekarzowi śledzić rozwój dziecka i mniej więcej określić, kiedy można spodziewać się porodu.

Dziecko uznane zostanie za urodzone „w terminie”, jeśli urodzi się na przestrzeni 5 tygodni, pomiędzy 37 a 42 tygodniem ciąży. Dzieje się tak w około 80% przypadkach. Około 10-11% kobiet urodzi przedwcześnie, czyli przed  37 tygodniem ciąży. Dziecko urodzone po 42 tygodniu ciąży nazywane jest „przenoszonym” i po tym czasie lub często nawet wcześniej w zależności od sytuacji (m.in. wydolności łożyska), większość lekarzy dla dobra dziecka zdecyduje się na wywołanie akcji porodowej.

Jest to badanie w kierunku paciorkowców (GBS), które powinna zrobić każda przyszła mama. Posiew wykonuje się pod koniec ciąży (pomiędzy 35 a 37 tygodniem ciąży), ponieważ największe niebezpieczeństwo przeniesienia bakterii na dziecko istnieje podczas porodu (odległość pomiędzy odbytem a pochwą jest niewielka).

Paciorkowce są niestety częstymi bywalcami układu pokarmowego kobiety, szacuje się, że około 10-30% kobiet jest nosicielami paciorkowców. Zarażenie paciorkowcem nie daje żadnych objawów (swędzenia, pobolewania itp.), a jeśli przedostanie się do dziecka może być dla niego bardzo niebezpieczne, tj. skutkować zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, sepsą a nawet zgonem.

Posiew na paciorkowce jest badaniem bardzo prostym, szybkim i bezbolesnym. Polega na pobraniu wymazu przez lekarza (lub położną) z okolic pochwy i odbytu (ważne, aby wymaz został pobrany również z okolicy odbytu). Jeśli wynik wyjdzie pozytywny, kobieta otrzyma antybiotyki jeszcze przed porodem.

Niestety nie. Ani lekarz, ani położna nie są w stanie określić kiedy dokładnie rozpocznie się poród.

Każda kobieta jest inna – czasami ciało daje dość jasne sygnały, że przygotowuje się do porodu, czasami jednak akcja porodowa zaczyna się nagle i nieoczekiwanie.

Lekarz podczas badania jest w stanie tylko mniej więcej określić czy „coś” zaczyna się już dziać (np. szyjka zaczyna się skracać, jest miekka i rozwarta) lub wręcz przeciwnie w danej chwili nie widać żadnych oznak nadchodzącego porodu (brak rozwarcia, szyjka długa i twarda). Niestety lekarz nie jest w stanie określić dokładnie kiedy (za kilka godzin czy dni) rozpocznie się akcja porodowa. 

Do najwcześniejszych objawów zbliżającego się porodu należą:

• obniżenie się brzucha – może wystąpić nawet na kilka tygodni przed porodem. Odczujesz wówczas, że znów łatwiej i pełniej Ci się oddycha. Przestanie Cię również męczyć zgaga, ale z powodu nacisku macicy na pęcherz moczowy, możesz częściej siusiać,
• zwiększona ilość śluzu szyjkowego,
• wahania nastrojów i przypływ energii,
• nasilenie się skurczy Braxtona Hicksa – w odróżnieniu od skurczy porodowych są to skurcze bezbolesne i nieregularne, mijają również wraz ze zmianą pozycji, odpoczynku lub po krótkim spacerze. Na kilka tygodni lub dni przed porodem mogą stać się częstsze, wyraźniejsze i trwać dłużej niż zwykle,
• bóle w dolnej części brzucha, przypominające bóle miesiączkowe (często pojawiające się w nocy),
• potrzeba organizowania, sprzątania i czyszczenia domu (tzw. efekt gniazdowy).

Każdy poród jest inny, dlatego na wczesnym etapie porodu dość ciężko jednoznacznie stwierdzić, że akcja porodowa właśnie się rozpoczyna.
Istnieją jednak dość charakterystyczne objawy porodu, które mogą zwiastować rozpoczęcie się akcji. Są to:

• dość bolesne skurcze pojawiające się w krótkich, trwających coraz częściej, regularnych odstępach czasu (nie rzadziej niż co 5-10 minut), które z biegiem czasu nasilają się i trwają coraz dłużej (z początku ok. 30 sekund, potem podczas najbardziej aktywnej fazy porodu nawet około 75-90 sekund),
• wydalenie czopa śluzowego – wydalony czop wygląda jak galaretowata, lekko brązowa lub czerwona wydzielina (czytaj więcej czym jest czop śluzowy). Wydalenie czopa może świadczyć o rozpoczęciu porodu, ale niestety wcale nie musi. Czop możesz bowiem wydalić tuż przed porodem, ale również na kilka dni lub nawet tygodni przed rozpoczęciem porodu!
• odejście wód płodowych – możesz zauważyć powolny wyciek lub nagły wytrysk wód płodowych. Jeśli wydarzy się to drugie, zawiadom swojego lekarza lub położną, czas jechać do szpitala, akcja porodowa właśnie się rozpoczyna,
• bóle brzucha lub krzyża podobne do tych odczuwalnych podczas miesiączki;
• brązowy lub krwisty śluz,
• rozstrój żołądka (biegunka).

Pamiętaj, że jest to dość naturalne, że obawiasz się czy będziesz w stanie w porę rozpoznać rozpoczynający się poród. Nie musisz się jednak obawiać, pomimo że każda kobieta jest inna i tym samym każdy poród przebiega inaczej, bez wątpienia w odpowiednim momencie będziesz w stanie rozpoznać, że właśnie rozpoczął się ten wyjątkowy moment – narodziny Twojego dziecka! Czytaj więcej: wszystko o porodzie. 

Tak, jak najbardziej. Karmienie piersią jest rzeczą naturalną, co nie znaczy, że intuicyjną. W przeszłości, gdy rodziny były większe i mieszkały razem, kobiety obserwowały przystawianie dzieci do piersi niemal codziennie. Teraz kobieta rzadko ma okazję podpatrywać karmiące mamy.

Warto porozmawiać z kobietami w rodzinie lub bliskimi koleżankami, które karmiły piersią. Posłuchaj ich rad, jednak pamiętaj, że nie zawsze musisz robić wszystko tak jak one radzą – każda mama i każde dziecko są inne. Zawsze jednak warto poznać doświadczenia innych mądrych osób, a w życie wprowadzić to co najbardziej odpowiada Tobie.

Warto również zaopatrzyć się w dobrą książkę lub, jeśli masz taką możliwość, zapisać się na zajęcia poświęcone laktacji. Dzięki temu zapoznasz się z technikami przystawiania dziecka do piersi, dowiesz się m.in. w jaki sposób noworodek powinien objąć pierś, abyś Ty nie czuła bólu, oraz jak zaplanować karmienia i czy w ogóle powinnaś je planować. Czytaj więcej: 7 faktów o karmieniu piersią, o których nie miałaś pojęcia

Oczywiście. Przede wszystkim warto dokładnie wypytać swojego lekarza o przebieg porodu i – podobnie jak w przypadku porodu fizjologicznego – oswoić lęk przed nieznanym. Zapytaj lekarza co po kolei będzie się działo, czy przy porodzie może towarzyszyć Ci partner i czy możesz być przytomna, aby świadomie uczestniczyć w porodzie. Koniecznie dowiedz się kiedy dokładnie dostaniesz dziecko (pod warunkiem, że wszystko będzie przebiegać zgodnie z planem) i kiedy będziesz mogła rozpocząć karmienie (jeśli planujesz karmić). Ze względu na laktację jest to dość istotne, abyś rozpoczęła przystawianie dziecka do piersi nie dłużej niż 2 godziny po porodzie. Zazwyczaj tyle trwa stan pobudzenia maluszka po porodzie. Po około dwóch godzinach dziecko zasypia, a zasłużony sen może trwać nawet kilka godzin. Zatem warto rozpocząć budowanie więzi i próbę karmienia jeszcze przed zapadnięciem maluszka w sen po porodzie. Nie we wszystkich szpitalach są jednak takie same procedury i nie wszędzie będzie to możliwe. Dopytaj po jakim czasie otrzymasz dziecko, czy masz na to jakiś wpływ (być może możesz to jasno zaznaczyć w swoim planie porodu) w miejscu w którym planujesz poród.

Sprawdź również polecane techniki karmienia piersią po porodzie przez cesarskie cięcie. W sklepach dostępne są specjalne poduszki do karmienia, warto rozważyć taki zakup i zabranie go ze sobą do szpitala (poduszka ochroni ranę po cięciu oraz ułatwi dobór pozycji do karmienia).

Pakując torbę do szpitala, pamiętaj zabrać taką bieliznę, która nie będzie podrażniała rany po cesarskim cięciu, czyli np. miękkie, lekkie majtki, najlepiej z wysokim stanem, nie kończącym się na nacięciu, tylko na wysokości pępka.

Wyniki badań, które mogą Ci być potrzebne do porodu to:

• grupa krwi i Rh z przeciwciałami odpornościowymi (potrzebujesz oryginał),
• morfologia i badanie moczu (z ostatnich 6 tygodni),
• HBS,
• WR,
• wynik posiewu w kierunku paciorkowca (wykonany po 35 tygodniu ciąży),
• wszystkie wyniki badań USG wykonane z ciąży,
• pozostałe.

Tak, możesz wybrać szpital, w którym chciałabyś rodzić. Nie istnieje z góry określony przydział czy regionalizacja szpitali. Nie musisz również rodzić w szpitalu, który leży najbliżej Twojego domu. Jeśli masz taką możliwość i w Twojej okolicy (w promieniu kilkunastu kilometrów) jest więcej niż jeden szpital możesz wybrać ten, który najbardziej Ci odpowiada. Jeśli chciałabyś rodzić z wybranym lekarzem, pamiętaj, aby przed wyborem lekarza prowadzącego, sprawdzić z którym szpitalem dany lekarz ma podpisaną umowę (gdzie odbiera porody).

Jeśli termin Twojego porodu minął, a Twojemu maleństwu ciągle nie spieszy się na świat, nie przejmuj się tym zanadto. Twoje dziecko przywita się z Wami, gdy będzie na to gotowe. Musisz niestety uzbroić się w cierpliwość.

Jeśli jednak chciałabyś jakoś przyspieszyć poród, możesz wypróbować kilku poniższych sposobów:

• Współżycie – jest to jeden z przyjemniejszych domowych sposobów na wywołanie pierwszych skurczy. W trakcie seksu szyjka macicy jest stymulowana, a hormony zawarte w spermie dodatkowo prowokują pojawienie się skurczy porodowych. Orgazm również może pozytywnie wpłynąć na skurcze!
• Stymulacja sutków – delikatne pocieranie sutków uwalnia oksytocynę, hormon odpowiedzialny za skurcze;
• Akupunktura – ukłucia igieł w odpowiednich miejscach mogą pobudzić wskazane organy do działania i tym samym sprowokować skurcze porodowe;
• Olej rycynowy – picie oleju rycynowego pobudza jelita do pracy, co z kolei może spowodować, że Twój brzuch i macica również przystąpią do akcji. Uwaga, nie przesadź z jego ilością, ponieważ może wywołać skutki uboczne, takie jak silna biegunka i wymioty;
• Curry oraz ostre potrawy – ostry smak może pobudzić układ trawienny i tym samym przypomnieć Twojej macicy, że już czas;
• Wywar z liści malin –  liście (nie owoce) malin pobudzają macicę do pracy. Możesz spożywać je w postaci herbatki lub tabletek;
• Aktywność fizyczna – kiedy jesteś wyprostowana, Twoje dziecko uciska szyjkę macicy, masuje ją i uwalnia odpowiedzialną za skurcze oksytocynę. Dobrym pomysłem mogą być zatem długie spacery oraz wchodzenie po schodach.

Pamiętaj, aby we wszystkich stosowanych metodach zachować umiar i zdrowy rozsądek, aby nie zaszkodzić sobie i dziecku. Stosuj wszystko z przymrużeniem oka i dobrze się przy tym baw. Co ma być, to będzie i jedyne co Ci pozostaje to uzbroić się w cierpliwość…Dobrze jest również skonsultować swoje domowe wyczyny z lekarzem.