Tydzień dla Płodności   

Nie przegap swojej szansy!
Umów się na pierwszą wizytę u lekarza specjalisty za 1zł.
Tylko do 23 listopada   
SPRAWDŹ
X

Pobierz aplikację OvuFriend

Zwiększ szanse na ciążę!
pobierz mam już apkę [X]

Tryb ciążowy - OvuFriend

Czym jest tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend?

 
Tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend to specjalna funkcja, która wspiera kobiety w trakcie ciąży. Po potwierdzeniu ciąży (zaznaczeniu pozytywnego testu ciążowego), aplikacja automatycznie przełącza się na tryb ciążowy, dostosowując swoje narzędzia i informacje do nowego etapu. Dzięki temu możesz śledzić rozwój dziecka tydzień po tygodniu, otrzymywać wskazówki dotyczące zdrowia i samopoczucia oraz zapisywać objawy ciążowe. Dzięki temu trybowi, OvuFriend staje się nie tylko wsparciem w staraniach o dziecko, ale także w okresie ciąży, pomagając przyszłym mamom monitorować ich stan i rozwój maluszka.
 
Jakie funkcjonalności są dostępne w trybie ciążowym?
  • Dziennik dla Ciebie na wykresie kołowym, w którym codziennie możesz wpisać i analizować informacje o sobie (m.in.  objawy, nastrój, aktywność, zażywane leki, badania i testy). Na kole ciążowym (pierwsza zakładka) lub na wykresie wagi (druga zakładka) za pomocą plusika możesz dodawać wszystkie swoje ciążowe dolegliwości, nastrój, czy inne ważne informacje. Tutaj też możesz swobodnie poruszać się i wracać do poszczególnych dni, aby mieć podgląd wprowadzonych informacji. 
  • Dziennik dla Twojego dziecka na wykresie kołowym, w którym możesz uzupełnić ważne informacje o swoim dziecku (m.in. liczbę ruchów, tętno, datę poznania płci, długość dziecka, jego wagę, wyniki badań prenatalnych). Podobnie jak przy zapisywaniu informacji o sobie, po wejściu w edycję dnia, wejdź w pole “O dziecku”. Tutaj możesz zapisywać wszystkie dane dot. Twojego maleństwa.
  • Wykres przyrostu Twojej wagi z zalecanymi normami obliczonymi specjalnie dla Ciebie - jest to w pełni spersonalizowane narzędzie, które dostosowuje się do Ciebie. Czytaj więcej: czym jest wykres wagi w aplikacji OvuFriend?
  • Kalendarz zawierający najważniejsze daty dla Twojej ciąży, przypominający o wizytach lekarskich;
  • Cotygodniowe Informacje o Tobie i dziecku - dostarczają wiedzy na temat rozwoju dziecka oraz zmian zachodzących w Twoim organizmie. Co tydzień otrzymujesz kluczowe informacje, porady zdrowotne i ciekawostki, dostosowane do etapu ciąży, które mogą wspierać Cię w świadomym przeżywaniu tego wyjątkowego czasu. Czytaj więcej: czym są "Cotygodniowe Informacje" w aplikacji OvuFriend?
  • Porady dnia - to codzienne wskazówki i informacje, które pomagają przyszłym mamom lepiej zadbać o zdrowie i samopoczucie w ciąży. Zawierają praktyczne porady dotyczące odżywiania, ćwiczeń, radzenia sobie z objawami ciąży oraz dbania o rozwój dziecka, dostosowane do aktualnego etapu ciąży. Każdego dnia pod kołem cyklu wyświetla się nowa porada na dany dzień.
  • Tryb połogu to funkcja, która wspiera kobiety po porodzie. Pomaga monitorować proces regeneracji organizmu, dostarcza porad dotyczących zdrowia i samopoczucia oraz umożliwia śledzenie zmian w ciele i samopoczuciu po ciąży.
  • Wspierająca społeczność kobiet będących na tym samym etapie życia co Ty. Zachęcamy Cię do odwiedzenia forum oraz pamiętników kobiet w ciąży, które każdego dnia wymieniają się swoimi doświadczeniami, zmartwieniami, czy radościami. To bardzo wspierające!
Tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend został stworzony po to, abyś mogła cieszyć się czasem oczekiwania na dziecko, świadomie przeżywać ciążę oraz prawidłowo zadbać o zdrowie Twoje i Twojego dziecka. (czytaj więcej: czego dowiem się o swojej ciąży prowadząc tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend?).
 

 

Dlaczego warto prowadzić kalendarz ciąży w aplikacji OvuFriend?

 
Kalendarz ciąży w aplikacji OvuFriend to spersonalizowane narzędzie, które może Cię wspierać i towarzyszyć Ci w tym wyjątkowym czasie!
 
Dlaczego warto korzystać z trybu ciążowego w aplikacji? 
  • Większa świadomość, tego co dzieje się z Tobą i Twoim dzieckiem (Twoja ciąża tydzień po tygodniu), która pozwoli Ci w pełni cieszyć się ciążą oraz uniknąć częstych błędów i przykrych niespodzianek;
  • Utrzymanie prawidłowej wagi ciała i tym samym lepszego zdrowia, samopoczucia i kondycji do końca ciąży, dzięki śledzeniu zalecanych przyrostów wagi stworzonych specjalnie dla Ciebie (czytaj więcej: Dlaczego prawidłowy przyrost wagi w ciąży jest tak istotny?);
  • Niesamowita pamiątka z życia płodowego Twojego dziecka - wszystkie ważne informacje będziesz miała w jednym miejscu, zawsze pod ręką. :) Dzień wykonania testu ciążowego, serduszko dziecka widoczne na USG, poznanie płci dziecka, a może uczucie pierwszych ruchów dziecka? To ważne momenty, o których dzięki aplikacji OvuFriend, nigdy nie zapomnisz! 
  • Szczegółowe informacje o przebiegu ciąży, które będą pomocne dla Ciebie i Twojego lekarza przy kolejnych ciążach;
  • Tryb połogu, który może być wsparciem po porodzie, a także świetną informacją o Twoim zdrowiu i aktualnej płodności;
  • Oraz wiele innych.
Zaznacz pozytywny wynik testu i rozpocznij tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend! Nie masz jeszcze aplikacji? Pobierz z GooglePlay lub AppStore i jako cel korzystania aplikacji wybierz: "Prowadzenie ciąży".
 

Czego dowiem się o swojej ciąży prowadząc tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend?

 
Tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend został stworzony przez ekspertów, aby zapewnić Ci:
  • Wiedzę o swojej ciąży – w aplikacji masz możliwość zapisywać i szczegółowo analizować swoją codzienną aktywność, nastrój, objawy ciąży, zażywane leki czy wykonane testy. 
  • Wiedzę na temat swojego dziecka – uzupełniając w aplikacji wyniki z badań USG, śledzenie ruchów płodu, czy inne wyniki badań dotyczące Twojego maleństwa, wszystkie informacje masz w jednym miejscu i zawsze dostępne w aplikacji! Jest to niezwykle przydatne np. podczas nieplanowanej wizyty lekarskiej, kiedy nie masz ze sobą karty ciąży.
  • Zdrową ciążę i ładną sylwetkę – uzupełniaj swoją wagę, a otrzymasz interpretację przyrostu Twojej wagi na przejrzystym wykresie (druga zakładka w aplikacji). Dowiesz się czy przybierasz za dużo, za mało czy akurat na dany okres ciąży! A wszystko to dopasowane do Ciebie, Twojej ciąży i wieku. (czytaj więcej o wykresie wagi)
  • Bezpieczeństwo – świadomość swojego ciała i aktywności dziecka zwiększa Twoją wiedzę i łatwiej będzie Ci dostrzec odchylenia i nieprawidłowości na każdym etapie ciąży.
  • Nie przegapisz żadnego ważnego wydarzenia – system poinformuje Cię o zbliżających się ważnych datach w ciąży zarówno tych dotyczących Twojego zdrowia (badania) jak i  urody (czas rozważyć zmianę garderoby na ciążową).
  • Ekscytujące statystyki Twojej ciąży – ile procent ciąży masz już za sobą, od kiedy Twoje dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat oraz w którym tygodniu, a nawet dniu ciąży obecnie jesteś!
  • Cenne informacje dla lekarza – w jednym miejscu posiadasz wszystkie informacje, które w razie komplikacji będą źródłem szczegółowej wiedzy o Twoim zdrowiu, aktywności i przebiegu ciąży.
  • Niesamowitą pamiątkę – do swojego kalendarza ciąży możesz wracać jeśli tylko przyjdzie Ci na to ochota. W kolejnych ciążach możesz również porównać przebieg ciąż, co jest nie tylko przyjemne ale też może być bardzo przydatne. 
Aby rozpocząć tryb ciążowy w aplikacji OvuFriend, zaznacz pozytywny test ciążowy w cyklu, w którym zaszłaś w ciążę. Nie masz aplikacji? Załóż bezpłatne konto, wybierając jako cel “Prowadzenie ciąży”. Pobierz aplikację z GooglePlay lub Appstore
 

Czy kalendarz ciąży i kalendarz owulacji OvuFriend są ze sobą połączone?

Tak, kalendarze są w pełni kompatybilne. Jest to największy benefit prowadzenia cykli i ciąży w jednym miejscu. Jeśli wcześniej, przed ciążą, prowadziłaś swoje cykle miesiączkowe w OvuFriend, to jak zajdziesz w ciążę system będzie korzystał z Twoich danych sprzed ciąży. Po ciąży będziesz mogła również łatwo wrócić do trybu śledzenia cykli, rozpocząć śledzenie połogu i powrót do swoich cykli miesiączkowych. Całą historię swojej płodności będziesz mieć w jednym miejscu, a system doskonale nauczy się Ciebie i Twojego własnego unikalnego rytmu. 

 

Czy teraz gdy już jestem w ciąży moje dane z prowadzenia cykli miesiączkowych zostaną usunięte? Gdzie znajdę historię moich cykli sprzed ciąży?

 
Jeśli przed ciążą prowadziłaś swoje cykle miesiączkowe w aplikacji OvuFriend, to po odnotowaniu pozytywnego testu ciążowego system automatycznie przełączy się na tryb ciążowy. Jednak wszystkie Twoje dane z okresu starań: historie cykli miesiączkowych, wprowadzone objawy, dolegliwości, zażywane leki itd. zostaną zachowane. Możesz swobodnie wracać do swoich poprzednich cykli za pomocą strzałek znajdujących się nad kołem cyklu oraz nad wykresem w drugiej zakładce. Ponadto w 4. zakładce w aplikacji “Historia cykli” dostępne są Twoje statystyki oraz wszystkie historyczne cykle. 
 
Po porodzie aplikacja przełączy się na tryb połogu, a Ty będziesz mogła kontynuować monitorowanie swojego zdrowia i płodności w aplikacji OvuFriend. 
 

Czym jest “Twoja ciąża - koło” w trybie ciążowym w aplikacji OvuFriend?

 
W pierwszej zakładce “Twoja ciąża - koło”  w aplikacji OvuFriend znajdziesz wszystko, co niezbędne do monitorowania i wspierania Twojej ciąży. Centralnym elementem jest “koło ciążowe”, które wyświetla, w którym tygodniu / dniu ciąży aktualnie jesteś, wiek płodu, prognozowany termin porodu oraz ile dni zostało do porodu.
 
Wykres kołowy pozwala na codzienne śledzenie zmian w Twoim ciele oraz rozwoju dziecka. Za pomocą różowego plusika możesz przejść do edycji dnia i tam zapisywać kluczowe informacje, takie jak objawy, samopoczucie, waga, czy ruchy dziecka. To doskonały sposób na prowadzenie swojego "ciążowego dziennika", który pomaga lepiej zrozumieć zmiany, jakie zachodzą każdego dnia. Wszystkie wprowadzone dane wyświetlają się bezpośrednio pod wykresem. Za pomocą kółeczka na wykresie, możesz przesuwać się do poszczególnych dni, aby mieć podgląd wprowadzonych informacji. 
 
Pod wykresem kołowym znajdziesz również poradę dnia, która jest dostosowana do aktualnego tygodnia ciąży. To codzienne wskazówki dotyczące zdrowia, diety, aktywności fizycznej czy radzenia sobie z typowymi objawami ciążowymi. Dzięki temu zawsze masz pod ręką cenne informacje, które pomagają Ci lepiej dbać o siebie i dziecko.
 
Ponadto pod wykresem kołowym pojawia się “Asystent zdrowia”, który analizuje dane, które wprowadzasz i na ich podstawie oferuje spersonalizowane porady. Komunikator podpowiada, na co zwrócić uwagę, jakie badania warto rozważyć, czy jak reagować na zmiany w Twoim stanie. Dzięki temu aplikacja staje się Twoim osobistym asystentem, który wspiera Cię przez cały okres ciąży. Czytaj więcej: czym jest "Asystent Zdrowia" w aplikacji OvuFriend?
 

Czym jest “Twoja ciąża - wykres” w trybie ciążowym w aplikacji OvuFriend?

 
W drugiej zakładce trybu ciążowego aplikacji OvuFriend znajdziesz wykres wagi, który umożliwia monitorowanie Twojej wagi przez cały okres ciąży. Dzięki regularnemu wprowadzaniu danych możesz śledzić, jak zmienia się Twoja masa ciała w odniesieniu do zalecanych norm dla Twojego tygodnia ciąży.
 
Wykres jest przejrzysty i intuicyjny, co pozwala na łatwe porównywanie Twojej aktualnej wagi z sugerowanym przyrostem. To narzędzie pomaga upewnić się, że przyrost masy ciała jest odpowiedni zarówno dla Ciebie, jak i dla rozwijającego się dziecka. Czytaj więcej: dlaczego prawidłowy przyrost wagi w ciąży jest tak istotny?
 

Czym są “Cotygodniowe informacje” w trybie ciążowym w aplikacji OvuFriend?

 
Cotygodniowe informacje w trzeciej zakładce aplikacji OvuFriend to niezwykle przydatne narzędzie, które towarzyszy Ci przez każdy tydzień ciąży, dostarczając aktualnych i szczegółowych danych o Twoim stanie oraz rozwoju maluszka. Dzięki temu masz pełną kontrolę nad tym, co dzieje się w Twoim ciele i jak rozwija się dziecko na każdym etapie ciąży.
 
Na górze zakładki zawsze zobaczysz, w którym dokładnie tygodniu ciąży jesteś i ile procent całej ciąży masz już za sobą. To świetny sposób, by śledzić postępy i z ekscytacją obserwować, jak zbliżasz się do dnia porodu.
 
Cotygodniowe informacje podzielone są na dwie części – informacje o mamie i informacje o dziecku. Dowiesz się, jakie zmiany zachodzą w Twoim ciele, czego możesz się spodziewać w nadchodzących dniach oraz jak radzić sobie z objawami ciąży na danym etapie. Dla dziecka znajdziesz opis jego najnowszych etapów rozwoju – ile waży, jak duże jest oraz jakie umiejętności rozwija, np. ruchy, zmysły czy organy. Wszystko to uzupełnia szczegółowy rysunek, który przedstawia, jak wygląda Twoje dziecko w danym tygodniu, co sprawia, że możesz wyobrazić sobie, jak maluszek rośnie.
 
Dodatkowo w sekcji “Od lekarza” znajdziesz przekierowanie do filmiku, w którym specjalista omawia najważniejsze kwestie związane z danym tygodniem / etapem ciąży. Możesz dowiedzieć się więcej o badaniach, objawach, rozwoju dziecka i tym, jak najlepiej dbać o siebie w tym czasie. 
 
Ponadto w tym miejscu znajdziesz przekierowanie do pamiętnika innej mamy, która jest na takim samym etapie ciąży, co Ty. Dzięki temu możesz przeczytać jej osobiste doświadczenia, zmagania, radości i obawy. To bardzo wspierające, budujące i dające świadomość, że nie jesteś w tym sama. Wsparcie innych kobiet jest nieocenione. 
 

Czym jest “Historia cykli” w trybie ciążowym w aplikacji OvuFriend?

 
W czwartej zakładce znajdziesz przegląd swoich cykli z okresu starań o dziecko. To miejsce, gdzie masz dostęp do wszystkich swoich wcześniejszych cykli, które śledziłaś w aplikacji, a dzięki temu możesz wrócić do ważnych danych i analizować je w kontekście swojej obecnej ciąży.
 
Jeśli chcesz spojrzeć na szczegóły danego cyklu, wystarczy, że klikniesz w jeden z nich – intuicyjne przekierowanie szybko przeniesie Cię do wybranego okresu. Tam możesz zobaczyć wszystko: objawy, nastroje, zażywane leki, testy owulacyjne i inne dane, które wtedy wprowadzałaś. To świetna okazja, by zobaczyć, jak zmieniały się Twoje cykle i jakie sygnały wysyłało Twoje ciało przed zajściem w ciążę.
 
Zakładka jest przejrzysta i łatwa w obsłudze, więc w każdej chwili możesz wrócić do tych danych i lepiej zrozumieć, jak działa Twój organizm. To pomocne narzędzie, jeśli chcesz dokładniej przeanalizować swoją drogę do ciąży!
 

Czym jest wykres wagi dla kobiet w ciąży i w jaki sposób go czytać?

 
Wykres Wagi w aplikacji OvuFriend to przejrzysty wykres pokazujący normy przybierania na wadze na każdym etapie ciąży stworzone specjalnie dla Ciebie. Wykres znajduje się w drugiej zakładce w aplikacji.
 
Na podstawie informacji podanych podczas przejścia na tryb ciążowy (m.in. biorąc pod uwagę Twoją wagę przed ciążą, rodzaj ciąży, wiek) system oblicza dla Ciebie zalecany (optymalny) przyrost wagi na kolejne 9 miesięcy ciąży (czytaj: jak zmienić wagę początkową sprzed ciąży?)
 
Na wykresie wagi możesz na bieżąco sprawdzić:
  • ile powinnaś przytyć w ciąży
  • czy przybierasz za mało lub za dużo w danym tygodniu ciąży
  • w jakim tempie przybierasz na wadzę. 
Postaraj się ważyć co najmniej raz na cztery tygodnie - dobrze jeśli będziesz robiła to o stałej porze dnia np. rano - zapisywać wagę na wykresie oraz kontrolować jej tempo wzrostu i zalecane normy dla Ciebie.
 
Wbrew pozorom nieprawidłowy przyrost wagi jest nie tylko estetycznym aspektem, ale może mieć negatywny wpływ zarówno na zdrowie Twoje jak i na prawidłowy rozwój płodu (czytaj więcej: Dlaczego prawidłowy przyrost wagi w ciąży jest tak istotny?).

Dlaczego prawidłowy przyrost wagi w ciąży jest tak istotny?

Prawidłowy przyrost wagi w ciąży jest istotny, aby zapewnić zdrowie Tobie i Twojemu dziecku. Prawidłowy przyrost wagi oznacza, że nie powinnaś przytyć ani zbyt dużo, ani zbyt mało.

Kobiety, które przybierają w ciąży zbyt mało w większym stopniu narażone są na przedwczesny poród lub urodzenie dziecka o zbyt niskiej wadze. Z drugiej strony kobiety, których przyrost wagi przekracza zalecane normy, są bardziej podatne na niektóre schorzenia, takie jak cukrzyca, wysokie ciśnienie lub żylaki. Ponadto częściej występuje u nich zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu i urodzenie dziecka o niewłaściwej wadze (zbyt niskiej lub zbyt wysokiej).

Oprócz całkowitego przyrostu wagi w ciąży istotne jest również tempo przybierania na wadze. Waga powinna rosnąć jednostajnie, a nie skokowo. Zbyt dynamiczny przyrost wagi nadmiernie obciąża organizm kobiety i może być przyczyną m.in. bólu kręgosłupa lub znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia rozstępów – zmiana wagi następuje zbyt gwałtownie i skóra brzucha nie ma czasu na dostosowanie się, wskutek czego pęka.

W określeniu optymalnego przyrostu wagi w ciąży pomocny jest tryb ciążowy w  OvuFriend – system obliczy dla Ciebie Twój optymalny przyrost wagi oraz pozwoli Ci na bieżąco śledzić tempo zmian (czytaj więcej: czym jest wykres wagi dla kobiet w ciąży i w jaki sposób go czytać?).

 

Co składa się na przyrost wagi w ciąży? Na co potrzebne są nam dodatkowe kilogramy w ciąży?

Na przyrost wagi w ciąży składają się głównie:

  • Dziecko: 3.5 kg
  • Łożysko: 0,8-1 kg
  • Ciężar powiększonej macicy: 1-1,5 kg
  • Płyn owodniowy: 1-1,2 kg
  • Gruczoły piersiowe: 0,5-1 kg
  • Zwiększona ilość osocza krwi: 1,5 kg
  • Woda zatrzymana w organizmie: 1,5 kg
  • Zmagazynowana tkanka tłuszczowa na czas porodu i karmienia piersią: 2-4 kg

W sumie zalecany przyrost wagi przez całą ciąże to około 11-15 kg. Pamiętaj jednak, że przyrost wagi w ciąży powinien być rozpatrywany bardziej indywidualnie, biorąc pod uwagę Twoją wagę przed ciążą, wzrost oraz typ ciąży. W OvuFriend możesz śledzić przyrost wagi na wykresie wg norm obliczonych specjalnie dla Ciebie.

 

Na swoim Wykresie Wagi w aplikacji nie widzę zalecanych widełek mojego przyrostu wagi w ciąży, co powinnam zrobić?

Jeśli na wykresie wagi w trybie ciążowym w aplikacji nie widzisz zalecanych widełek przyrostu wagi dla Ciebie prawdopodobnie nie zapisałaś w swoim Profilu wagi początkowej sprzed ciąży. Aby to zrobić, w aplikacji OvuFriend przejdź do Profilu użytkownika ( “Mój Profil” ) znajdującego się w menu aplikacji na samej górze, następnie w sekcji “Konto” uzupełnij pola: “waga przed ciążą” oraz “wzrost”. System automatycznie wyliczy dla Ciebie Twoje BMI i narysuje zakres optymalnego dla Ciebie przyrostu wagi dla całej ciąży. Dla najlepszych efektów uzupełniał swoją wagę co 4 tygodnie i sprawdzaj czy przybierasz na wadzę zgodnie z zaleceniami. Oczywiście jeśli cokolwiek Cię niepokoi zasięgnij opinii swojego lekarza. 

Jak zmienić termin porodu i wagę początkową sprzed ciąży?

 
Aby zmienić termin porodu, aktualny tydzień ciąży lub wagę początkową sprzed ciąży - wejdź w “Menu” w lewym górnym rogu. Następnie kliknij “Mój profil” i dokonaj zmian w odpowiednich polach.
 

Dlaczego po zaznaczeniu pozytywnego testu ciążowego, zniknął mój wykres temperatur?

 
Po zaznaczeniu pozytywnego testu ciążowego, aplikacja automatycznie przechodzi w tryb ciążowy. Wykres temperatury dostępny w 2. zakładce w aplikacji zmienia się w wykres wagi, który umożliwia śledzenie prawidłowego przyrostu wagi (czytaj więcej: czym jest wykres wagi w aplikacji OvuFriend?). 
 
Jeśli jednak z jakiegoś względu chciałabyś mieć podgląd, jak wyglądał Twój wykres temperatur w cyklu, w którym udało Ci się zajść w ciążę, możesz do niego wrócić. Aby to zrobić opuść tryb ciążowy, poprzez usunięcie (odznaczenie) wszystkich pozytywnych wyników testów ciążowych. Po usunięciu danych o testach ciążowych, aplikacja automatycznie przełączy się się na tryb staraniowy, a wykres wagi zmieni się z powrotem na wykres temperatur. 
 

W jaki sposób mogę przechodzić pomiędzy trymestrami w aplikacji?

W aplikacji w zakładce pierwszej (Twoja ciąża - koło) kole jest zawsze widoczny tylko jeden trymestr. Jeśli jesteś w drugim lub trzecim trymestrze to możesz łatwo cofnąć się do wcześniejszego trymestru za pomocą strzałek znajdujących się nad kołem. Podobnie możesz przechodzić pomiędzy trymestrami w zakładce drugiej (Twoja ciąża - wykres). Nad wykresem, przy dacie, znajdują się strzałki do nawigacji pomiędzy trymestrami. Jeśli jesteś w pierwszym trymestrze, drugi trymestr stanie się widoczny dopiero gdy osiągniesz ten etap. 

Jak często mogę wykonywać USG w ciąży i czy może ono zaszkodzić dziecku?

Przeprowadzono wiele testów na bezpieczeństwo badania USG w ciąży i żaden z nich nie wykazał szkodliwego działania dla rozwijającego się płodu. Badanie USG w ciąży należy wykonywać tak często, jak wymaga tego sytuacja (w ciążach zagrożonych lub mnogich dużo częściej) oraz tak często, jak zdecyduje o tym lekarz.
W ciąży o prawidłowym przebiegu Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca wykonanie badania USG przynajmniej trzy razy: w 11-14 tygodniu ciąży, w 18-23 tygodniu ciąży oraz w 28-33 tygodniu ciąży.

Nawet jeśli z różnych powodów masz wykonywane badanie USG dość często, naprawdę nie ma powodów do zmartwień – badanie to jest uważane za bezpieczne dla Twojego dziecka.

Na czym polegają badania prenatalne w ciąży i po co się je robi?

Badania prenatalne są to badania, które mają na celu diagnostykę wad wrodzonych i nieprawidłowości w anatomii płodu oraz stworzenie optymalnych warunków porodu.

Badania prenatalne można podzielić na badania nieinwazyjne (nie stanowiące zagrożenia utraty ciąży) oraz inwazyjne (noszące za sobą ryzyko utraty ciąży).
Do badań nieinwazyjnych zaliczamy m.in: prenatalne badanie USG oraz badania krwi. Do najczęstszych badań inwazyjnych należą amniopunkcja oraz biopsja kosmówki. (czytaj więcej: Boję się że moje dziecko urodzi się chore)

Najczęstszymi badaniami prenatalnymi w ciąży jest badanie USG, które w zdrowej ciąży powinno być wykonane co najmniej trzykrotnie, w ściśle określonym czasie w ciąży. Czas wykonania badania jest bardzo ważny, ponieważ niektóre wady wrodzone można wykryć tylko na konkretnym etapie rozwoju płodu (w konkretnych tygodniach ciąży).

Warto wiedzieć, że badania nieinwazyjne podają jedynie orientacyjne ryzyko wystąpienia wady płodu, nie mogą jednak potwierdzić wady, ani całkowicie jej wykluczyć.

Czytaj więcej o badaniach prenatalnych w ciąży czym są i czy warto je robić. 

Co oznaczają skróty z badania USG?

Po każdym badaniu USG w ciąży powinnaś otrzymać od lekarza wydruk z badania wraz ze zdjęciem i krótkim opisem najważniejszych parametrów płodu. Parametry te będą najprawdopodobniej zapisane w postaci skrótów. Poniżej znajduje się lista objaśniająca najczęściej stosowane skróty:

AC – Obwód brzuszka
AFI – Wskaźnik płynu owodniowego
BPD- Wymiar dwuciemieniowy
CRL – Długość między główką a kością ogonową (długość ciemieniowo- siedzeniowa)
EDD – Przybliżony dzień porodu
EFW – Szacunkowa waga dziecka (fachowo szacunkowa waga płodu)
FHR – Częstość bicia serca dziecka
FL – Długość kości udowej
FW – Waga dziecka (fachowo waga płodu)
GA – Wiek ciążowy
GS – Wielkość pęcherzyka ciążowego
HC – Obwód głowy
LMP – Data ostatniej miesiączki
NB – Kość nosowa
NF – Fałd karkowy 
NT- Przezierność karkowa
TP – Termin porodu

 

Czym jest test WR?

Jest to badanie w kierunku kiły. Kiła jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą płciową, która jest niezwykle niebezpieczna dla prawidłowego rozwoju płodu. W przypadku wykrycia choroby może ona być skutecznie leczona, nawet w czasie ciąży.

Czym jest toksoplazmoza?

Toksoplazmoza jest infekcją wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Infekcja ta przebiega łagodnie i bezobjawowo u osób ze zdrowym systemem odpornościowym. Jednak dla kobiet w ciąży stanowi poważne ryzyko, ponieważ pasożyty mogą zainfekować łożysko i płód, powodując poważne powikłania, zmiany neurologiczne i strukturalne, a nawet śmierć płodu.

Co robić, żeby nie zarazić się toksoplazmozą?

  • Nie jedz surowego i niedogotowanego mięsa (może być skażone);
  • Zawsze dokładnie myj owoce i warzywa. Spożywanie nawożonych, niemytych warzyw i owoców może jest jedną z przyczyn toksoplazmozy;
  • Unikaj styczności z kocimi odchodami – jeśli masz kota w domu przekaż obowiązek sprzątania kociej kuwetki innemu domownikowi.

Czym jest badanie HBs antygen?

Jest to badanie w kierunku żółtaczki zakaźnej typu B. W przypadku wykrycia choroby zaraz po urodzeniu dziecku należy podać imunoglobulinę, aby zapobiec uszkodzeniu wątroby.

Czy orgazm w ciąży jest bezpieczny?

Tak. W ciąży o prawidłowym przebiegu orgazm mimo, że może wywołać krótkotrwałe skurcze macicy, nie stanowi zagrożenia. Skurcze spowodowane orgazmem nie są groźne i szybko mijają. W ciąży niezagrożonej (o prawidłowym przebiegu) nie wywołają one przedwczesnej akcji porodowej.

Jeśli jednak Twoja ciąża jest zagrożona, na przykład szyjka macicy rozwiera się lub niebezpiecznie skraca, lekarz zapewne zaleci Ci unikanie orgazmu, aby niepotrzebnie nie stymulować skurczy macicy.

Czy seks w ciąży jest bezpieczny?

Tak. W ciąży o prawidłowym przebiegu możesz cieszyć się seksem aż do momentu odejścia wód płodowych lub rozpoczęcia porodu.

Wiele par niepotrzebnie martwi się, że współżyjąc może wyrządzić dziecku krzywdę. Pęcherz płodowy oraz mięśnie macicy bardzo dobrze chronią płód przed urazem.

Dodatkowo czop śluzowy (czytaj więcej: czym jest czop śluzowy?) zabezpiecza ujście macicy przed przedostaniem się infekcji i zarazków do dziecka. Nie martw się również, jeśli seks na skutek orgazmu lub stymulacji sutków wywoła u Ciebie tymczasowe skurcze macicy (bezbolesne napinanie się lub sztywnienie brzucha) – są one zupełnie niegroźne i w ciąży o prawidłowym przebiegu szybko mijają i nie wywołają one rozpoczęcia akcji porodowej.

W niektórych sytuacjach lekarz może jednak zalecić Ci unikanie seksu, aby niepotrzebnie nie stymulować skurczy macicy, np. w ciąży wysokiego ryzyku lub jeśli szyjka macicy przedwcześnie zaczyna się rozwierać  lub też skracać.

Mam katar, kaszel i ból gardła w ciąży – jakie są domowe, skuteczne sposoby na przeziębienie w ciąży?

Przeziębienie w ciąży nie należy do przyjemności - będąc w ciąży najlepiej unikać leków. Leki na ból gardła, katar lub kaszel mogą negatywnie wpłynąć na rozwój Twojego dziecka. Jeśli to możliwe, postaw na naturalne sposoby radzenia sobie z przeziębieniem. Warto wypróbować poniższe, sprawdzone metody:

  • Sok z dzikiej róży - jest to skarbica witamy C, która w szczególności na początku choroby intensywnie wspiera organizm w walce z wirusami. Dzika róża ma wielokrotnie więcej witaminy C od cytryny. Kupując sok koniecznie sprawdź skład, aby był skuteczny musi być w 100% sok wyciskany bezpośrednio z owoców dzikiej róży, a nie syrop czy nektar. Dzika róża jest również pomocna przy anemii, ponieważ wspiera przyswajanie żelaza. 
  • Sok z czarnego bzu - podobnie jak sok z dzikiej róży pomaga zwalczyć infekcje, w szczególności jeśli pijesz go na początku przeziębiena.
  • Syrop z cebuli – drobno posiekaj dwie duże cebule, następnie zasyp je 2 łyżkami cukru i odstaw na kilka godzin. Poczekaj, aż cebula puści sok. Następnie przelej przez drobne sitko i gotowe;
  • Syrop z buraka – umyj dwa / trzy duże buraki (niepryskane, najlepiej z upraw ekologicznych), wydrąż u góry niewielki otwór i wsyp do niego trochę cukru trzcinowego. Zawiń w folię aluminiową i wstaw do piekarnika (ok. 190 stopni) na około 20-30 minut, aż buraki puszczą sok;
  • Sok z gruszki z migdałami – składniki na ten prosty, smaczny sok to: 4-5 gruszek, kilka migdałów, ok 700 ml wody. Zalej migdały wrzątkiem, a następnie obierz je ze skóry. Gruszki umyj, ale nie obieraj ze skórki (skórka ma działanie nawilżające), pokrój na ćwiartki. Zalej gruszki i migdały wodą. Gotuj na niewielkim ogniu przez ok. 15 minut. Nie dopuszczaj do zagotowania, aby składniki nie straciły swoich właściwości;
  • Herbatka imbirowa – będziesz potrzebowała ok. 5 centymetrowy korzeń imbiru. Pokrój go cienko i zalej dwiema szklankami wody, a następnie gotuj przez ok. 20 minut na wolnym ogniu. Dla osłodzenia możesz dodać miód lub syrop malinowy.

Czy gorączka w ciąży jest niebezpieczna? Jak mogę zbić gorączkę w ciąży?

Gorączka w ciąży bywa niebezpieczna i może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla płodu. Gdy gorączka nie jest jeszcze zbyt wysoka, można spróbować zwalczać ją domowymi sposobami. Dość skutecznymi metodami są: zimne okłady na duże partie mięśni (np kark, uda - kierujemy się z góry na dół), chłodna (nie zimna!) kąpiel oraz picie dużej ilości chłodnych napojów.

Nie należy jednak dopuszczać do temperatury wyższej niż 38,5 stopni Celsjusza, szczególnie we wczesnej ciąży.

Bezpiecznym lekiem na obniżenie gorączki w ciąży jest Paracetamol. Najlepiej jednak zawsze zadzwonić do lekarza prowadzącego i poradzić się, jak postępować w danej sytuacji i jaki ewentualnie lek można przyjąć.

Czy ćwiczenia w ciąży są bezpieczne?

Tak, jeśli lekarz nie zaleci inaczej. Ćwiczenia o umiarkowanej intensywności są zazwyczaj bezpieczne i bardzo korzystne dla kobiet w ciąży. Pozwalają utrzymać dobrą formę, ładną sylwetkę i pozytywnie wpływają na samopoczucie przyszłej mamy. Dodatkowo dobra kondycja ułatwia poród i powrót do formy po narodzinach dziecka.

Należy jednak pamiętać, że w ciąży najlepiej nie eksperymentować z nowymi dyscyplinami sportu. W tym okresie zalecane są: szybki marsz, pływanie, jazda na rowerze (w bezpiecznym terenie lub na rowerze stacjonarnym) i maszyna eliptyczna. Doskonale sprawdzą się też specjalna gimnastyka i joga dla kobiet w ciąży.

Pamiętaj, aby odpowiednio dopasować intensywność ćwiczeń do ciąży. Jeśli w czasie ćwiczeń jesteś w stanie normalnie rozmawiać (nie czujesz zadyszki) i nie czujesz się słabo, prawdopodobnie odpowiednio dobrałaś tempo ćwiczeń.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że kobiety w ciąży mają zachwianą równowagę ciała na skutek zmiany wagi ciała oraz rozluźnienia stawów za sprawą działania hormonów. Zawsze dobrze jest porozmawiać o swoich planach dotyczących uprawiania sportu z lekarzem, on najlepiej będzie w stanie ocenić sytuację i ewentualnie doradzić czy dane ćwiczenia są odpowiednie w konkretnej sytuacji.

Czego nie jeść w ciąży?

W ciąży powinnaś wyeliminować lub ograniczyć spożywanie niektórych pokarmów. Należą do nich:

  • Sery pleśniowe – zarówno sery typu camembert i brie, otoczone białą pleśnią, jak i sery z niebieską pleśnią. Mogą one zawierać listerię, bakterię która może zaszkodzić Twojemu dziecku;
  • Surowe lub niedogotowane mięsa i jajka – mogą one zwierać groźne bakterie;
  • Sushi z surowych ryb i owoców morza;
  • Niektóre gatunki ryb, takie jak rekin, marlin, miecznik, które mogą zawierać dużą ilość metali ciężkich, m.in. rtęci. Im większa ryba, tym więcej niebezpiecznej rtęci może mieć w swoim składzie. Ogranicz również spożycie tuńczyka oraz makreli. Generalnie, mimo wielu walorów zdrowotnych (m.in. kwasy Omega), lekarze zalecają ograniczenie spożywania ryb przez kobiety w ciąży do dwóch porcji w tygodniu;
  • Wątróbka i wyroby na bazie wątróbki (pasztety lub kiełbasy z wątróbki). Występujący w nich retinol (pochodna wit. A) może zaszkodzić rozwojowi Twojemu dziecku;
  • Alkohol – chociaż niektórzy twierdzą, że jedna lampka wina nikomu nie zaszkodzi, nie ma na to jednoznacznych badań. Dlatego najlepiej trzymać się zasady, że nawet najmniejsza dawka alkoholu może być szkodliwa dla Twojego maleństwa;
  • Kofeina – zalecana dawka kofeiny dla kobiety w ciąży to ok. 200 mg dziennie, czyli około dwie filiżanki średnio mocnej kawy (najlepiej z mlekiem) lub 4 kubki czarnej herbaty. Pamiętaj, że nie tylko w kawie znajduje się kofeina;
  • Napoje gazowane typu Coca Cola, Pepsi – zawierają m.in. dużo cukru oraz kofeinę;
  • Słodycze – chociaż w ciąży potrzebujesz więcej kalorii, nie sięgaj po bomby kaloryczne pod postacią słodyczy, zewzględu na nadmierną ilość cukru i tłuszczów trans, szkodliwych dla układu krążenia;
  • Żywność wysoko przetworzona (gotowe do spożycia posiłki w paczkach lub słoiczkach) oraz jedzenie typu fast food. Odmawiając sobie takich posiłków unikniesz konserwantów, soli oraz niepotrzebnych kalorii.

Nawet jeśli będzie Ci ciężko porzucić dotychczasowe nawyki żywieniowe, pamiętaj, że robisz to nie tylko dla swojego zdrowia, ale również dla prawidłowego rozwoju i jakości życia Twojego dziecka (wiele schorzeń ma swoje podłoże już w życiu płodowym). Poza tym dobre nawyki żywieniowe pozytywnie wpłyną na Twoje samopoczucie i sylwetkę. (czytaj więcej Dlaczego prawidłowy przyrost wagi jest tak istotny?)

Dla zdrowej ciąży warto również, żebyś notowała swoje objawy i aktualną wagę w aplikacji OvuFriend: GooglePlay / AppStore

Jestem w ciąży z drugim dzieckiem. W czym druga ciąża różni się od pierwszej?

Każda ciąża jest troszkę inna i to czy druga będzie podobna do pierwszej, dość mocno zależy od Twoich predyspozycji i skłonności genetycznych, Twojej kondycji fizycznej i psychicznej w danym momencie.

Często samo podejście do drugiej ciąży jest inne, bardziej wyluzowane, zarówno jeśli chodzi o przebieg ciąży, jak i zmianę życia po narodzinach dziecka. Zazwyczaj kobieta wie już czego mniej więcej oczekiwać w czasie ciąży, podczas narodzin oraz tuż po nich – wizja przyszłości jest już zatem bardziej znajoma i tym samym zazwyczaj towarzyszy jej mniej lęków.

Kobiety, które odczuwały niewielkie mdłości w pierwszej ciąży, często nie mają ich wcale w kolejnej ciąży. Niestety, jeśli w pierwszej ciąży mdłości i wymioty były bardzo męczące, istnieje dość duże prawdopodobieństwo wystąpienia podobnych objawów podczas drugiej ciąży.

Podobnie sytuacja wygląda z niedogodnościami, które w dużej mierze zależą od predyspozycji kobiety, tj. hemoroidami, żylakami lub nietrzymaniem moczu – jeśli wystąpiły one w pierwszej ciąży, mogą wystąpić ponownie. Pocieszające jest to, że w kolejnej ciąży kobieta już wie, w jaki sposób sobie z nimi radzić.

Tym co zazwyczaj różni kolejną ciążę od tej pierwszej jest wcześniejsze pojawienie się brzuszka ciążowego, który zazwyczaj jest również większy.

Dodatkowo ruchy płodu są odczuwalne dużo wcześniej niż w pierwszej ciąży (zależy to również od umiejscowienia łożyska).

Wiele kobiet przyznaje, że z powodu większej aktywności (dodatkowe zajęcia, m.in. opieka nad pierwszym dzieckiem) mają mniej czasu na pielęgnację ciała i zadbanie o siebie w takim samym stopniu, co w pierwszej ciąży. Niestety, wiele kobiet żali się, że po drugiej ciąży trudniej im również wrócić do wagi i sylwetki z przed ciąży.

Dobrą wiadomością jest to, że poród drugiego dziecka przebiega zazwyczaj sprawniej i szybciej niż pierwszego (oczywiście istnieją wyjątki!). Akcja porodowa trwa przeciętnie krócej i rzadziej potrzebne jest nacięcie krocza. Należy też pamiętać, że kobiety, które podczas pierwszego porodu urodziły przez cesarskie cięcie, nie muszą (jeśli nie chcą) urodzić drugiego dziecka w ten sam sposób – przy drugim porodzie mogą spróbować urodzić własnymi siłami, o ile oczywiście lekarz prowadzący ciążę również uzna to za dobry pomysł.

Ciąża a okres - czy w ciąży mogę mieć miesiączkę?

Nie. Pomimo, że aż u około 30% kobiet w ciąży może pojawić się plamienie lub nawet krwawienie, nie jest to krwawienie menstruacyjne (miesiączka).

Różnica pomiędzy miesiączką a krwawieniem w ciąży jest taka, że podczas krwawienia miesiączkowego błona śluzowa złuszcza i przygotowuje do nowego cyklu.

Będąc w ciąży błona śluzowa macicy pozostaje gruba, aby podtrzymać rozwijający się płód. Nie złuszczy się ona aż do końca ciąży.

Krwawienie w ciąży jest zazwyczaj dużo słabsze od krwawienia menstruacyjnego i może oznaczać wiele rzeczy. Może ono być zarówno całkowicie bezpieczne (np. plamienie implantacyjne lub na skutek dużego ukrwienia narządów rodnych kobiety ciężarnej) jak i stanowić poważne zagrożenie dla ciąży. Dlatego zawsze gdy zaobserwujesz plamienie lub krwawienie w ciąży, nie ignoruj tego i natychmiast skontaktuj się z lekarzem.

Czym jest ciąża pozamaciczna i jakie są objawy ciąży pozamacicznej?

Ciąża pozamaciczna występuje wtedy, gdy zapłodniona komórka zamiast w macicy zagnieździ się poza nią, np. w jajowodach. Zdarza się tak w około 2% przypadków i może przytrafić się każdemu.

Niestety taką ciążę trzeba zakończyć, ponieważ nie jest możliwe „przeniesienie” zapłodnionej komórki w prawidłowe miejsce, czyli do macicy. Niezdiagnozowana na czas ciąża pozamaciczna stanowi poważne zagrożenie dla życia matki. Ciążę pozamaciczną można stwierdzić za pomocą badania USG – widać wówczas, że w macicy nie ma zarodka, znajduje się on poza nią.

Niestety po przebyciu jednej ciąży pozamacicznej zwiększa się ryzyko kolejnej nawet do około 10%. 
Wiele kobiet z początku nie odczuwa żadnych objawów ciąży pozamacicznej, wręcz przeciwnie często pojawiają się normalne objawy występujące przy prawidłowo rozwijającej się ciąży, tj. brak miesiączki, wrażliwe piersi, mdłości i nadmierne zmęczenie.
O ciąży pozamacicznej świadczyć mogą takie objawy jak:

  • ból w dolnej części brzucha - z początku dość łagodny, pojawiający się od czasu do czasu, a potem silny, często dość nagły i trwający przez dłuższy czas. Ból często nasila się w trakcie ruchu, np. kaszlu;
  • wymioty lub silne mdłości towarzyszące bólowi brzucha;
  • lekkie plamienie lub krwawienie występujące po pozytywnym teście ciążowym (może być ono jasne, czerwone lub brązowe);
  • ból ramienia, szczególnie jeśli pojawia się, gdy leżysz.

Powyższych objawów nigdy nie należy ignorować i zawsze powinnaś poinformować o nich lekarza. Czytaj więcej o ciąży pozamacicznej

Ćwiczenie mięśni Kegla w ciąży. Dlaczego warto wzmacniać mięśnie dna macicy i jak należy to robić?

W czasie ciąży warto wykonywać tzw. ćwiczenia Kegla, czyli ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna macicy. Odpowiednie ćwiczenia mogą poprawić ukrwienie i elastyczność, co w przyszłości może zapobiegać różnym przykrym dolegliwościom związanym np. z nietrzymaniem moczu. Ponadto ćwiczenie mięśni Kegla to jeden z ważnych elementów przygotowania do porodu. Odpowiednio wzmocnione i elastyczne mięśnie dna macicy mogą zmniejszyć ryzyko pęknięcia, czy konieczności nacinania krocza w ostatniej fazie porodu. Na czym polegają ćwiczenia mięśni Kegla? Na regularnym zaciskaniu i rozluźnianiu mięśni pochwy i odbytu. Usiądź w wygodnej pozycji i spróbuj zlokalizować mięśnie, o  których mowa. Po kilku próbach zaciśnięcia, na pewno Ci się uda! Najlepsze efekty przynosi zaciskanie mięśni i trzymanie skurczu przez kilka sekund, potem rozluźnienie i ponowne zaciśnięcie mięśni. Jak w przypadku wszystkich ćwiczeń - ważna jest systematyczność! 

Jakie są objawy odwodnienia w ciąży?

Odwodnienie w ciąży jest niezwykle niebezpieczne, ponieważ może prowadzić do przedwczesnego porodu. Typowymi objawami odwodnienia są:

  • zmęczenie,
  • suchy język,
  • nieregularne oddawanie moczu,
  • ciemny kolor moczu.

Nigdy nie ignoruj powyższych objawów. W ciąży postaraj się pić około 10 szklanek wody dziennie.

Czy w ciąży mogę lecieć samolotem?

Tak, w ciąży o prawidłowym przebiegu nie ma przeciwwskazań do latania samolotem. Najlepiej jednak będzie jeśli zaplanujesz podróż na drugi trymestr ciąży. Jest to najbezpieczniejsze dla Twojego dziecka (występuję wówczas najmniejsze ryzyko dla ciąży) oraz prawdopodobnie najbardziej komfortowy okres dla Ciebie (poranne mdłości już zapewne masz za sobą, a dyskomfort trzeciego trymestru jeszcze się nie rozpoczął). Pamiętaj, aby w czasie lotu od czasu do czasu wstać i rozprostować nogi, aby zapewnić odpowiednie krążenie krwi. Zadbaj również o swoje bezpieczeństwo na miejscu (Czytaj więcej: Na co zwrócić uwagę podczas podróży w ciąży).

Przed wylotem warto spisać sobie adresy i numery kontaktowe najbliższego szpitala. Zajmie Ci to zaledwie kilka minut, a w przypadku niespodziewanych zdarzeń będziesz wiedziała gdzie jechać.

Zanim jednak wykupisz bilet lotniczy, porozmawiaj o swoich planach z lekarzem, on najlepiej zna Twoją sytuację i najtrafniej oceni, czy latanie samolotem w Twoim przypadku jest bezpieczne. 

Dodatkowo nie zapomnij upewnić się u przewoźnika, z którym lecisz, czy potrzebujesz zaświadczenie od lekarza i do którego tygodnia ciąży możesz wsiąść na pokład samolotu (większość linii lotniczych zezwala na lot kobietom do 34 t.c.).

Na co należy zwrócić uwagę podczas podróży będąc w ciąży?

Przede wszystkim powinnaś dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Wiele kobiet stara się nie pić w trakcie podróży, aby uniknąć zbyt częstych „wycieczek” do toalety. Jest to duży błąd, bowiem kobieta w ciąży dość łatwo ulega odwodnieniu, które z kolei negatywnie wpływa na rozwój płodu (składniki odżywcze są trudniej dostarczane do dziecka). Silne odwodnienie grozi również przedwczesnym porodem (czytaj więcej: Jakie są objawy odwodnienia w ciąży?)

Podczas podróży, zwłaszcza w trakcie lotu samolotem, warto również zadbać o odpowiednie krążenie krwi, czyli często wstawać, rozprostowywać nogi i w miarę możliwości chwilkę pospacerować.