Ciąża pozamaciczna (ciąża ektopowa) zdarza się raz na 90-100 przypadków ciąży. Jest to ciąża, która zamiast w macicy rozwija się poza nią. Objawy ciąży pozamacicznej nie są jednoznaczne. Trudno ją czasem rozpoznać, bo na początku objawy są podobne do ciąży o prawidłowym przebiegu (po czym poznać, że możesz być w ciąży?). Na późniejszym etapie pojawia się ból podbrzusza, krwawienie oraz brak prawidłowego przyrostu hormonu hCG (sprawdź, czy Twój przyrost jest prawidłowy).
W ciąży o normalnym przebiegu uwolniona podczas owulacji komórka jajowa zostaje zapłodniona w jajowodach i wędruje do macicy, aby około 7-10 dnia po owulacji zagnieździć się w ściankach macicy. Tam pozostanie i będzie rozwijać się przez kolejne 9 miesięcy. Czasem jednak coś pójdzie nie tak i zarodek zamiast w macicy rozwija się poza nią. W większości przypadków ciąża pozamaciczna zostaje rozpoznana w pierwszych tygodniach ciąży, zazwyczaj nie później niż w 8 tygodniu. Wynika to z faktu, że większość pierwszych wizyt lekarskich w ciąży odbywa się pomiędzy 6 a 8 tygodniem ciąży (ogólne zalecenia lekarzy). Podczas pierwszej wizyty prenatalnej lekarz za pomocą badania USG weryfikuje, czy pęcherz ciążowy jest prawidłowo umiejscowiony w macicy.
Ciąża ektopowa jest bardzo ciężkim przeżyciem dla kobiety. Z jednej strony wiąże się z utratą dziecka, z drugiej zaś ze stanem zdrowia niebezpiecznym dla kobiety. Pocieszające jest jednak to, że jeśli taka ciąża jest wykryta na dość wczesnym etapie i nie uszkodzi jeszcze jajników lub jajowodów, kobieta w przyszłości ma wciąż duże szanse na zajście i szczęśliwe donoszenie zdrowej ciąży.
Objawy ciąży pozamacicznej
Objawy ciąży pozamacicznej na bardzo wczesnym etapie są niestety słabo rozpoznawalne. Są bardzo podobne do typowych objawów ciążowych, m.in. występuje brak miesiączki, wrażliwość piersi, lekkie mdłości, senność. Test ciążowy często pokazuje wynik pozytywny, ponieważ wykrywa on hormon hCG, który niezależnie od umiejscowienia ciąży, jest wytwarzany w organizmie kobiety po zagnieżdżeniu się komórki jajowej.
Jednym z podstawowych objawów ciąży pozamacicznej jest ból brzucha. Wiąże się to z faktem, że ciąża umiejscowiona w niewłaściwym miejscu (poza macicą) zaczyna rosnąć i zaczyna sprawiać ból.
Ponadto ciąża pozamaciczna może powodować:
- plamienie lub krwawienie z dróg rodnych – krwawienie to jest zazwyczaj odmienne od krwawienia miesiączkowego. Może być jaśniejsze, wodniste lub ciemnokrwiste. W takim krwawieniu mogą, ale nie muszą, występować skrzepy krwi.
- ból brzucha może być ciągły, ale też nagły i ostry. Może występować z jednej strony podbrzusza.
Jeśli ciąża pozamaciczna rozwinie się i nie zostanie na czas zdiagnozowana, może spowodować pęknięcie jajowodu, co spowoduje krwotok wewnętrzny. Objawy, które mogą temu towarzyszyć to:
- omdlenie, osłabienie i zawroty głowy,
- mdłości / wymioty połączone z bólem brzucha,
- biegunka i towarzyszący temu ostry ból w podbrzuszu,
- szybkie tętno, niepokój, nadmierna potliwość skóry.
Jeśli podejrzewasz ciążę pozamaciczną, powinnaś jak najszybciej zgłosić się do lekarza / szpitala.
Ciąża pozamaciczna - przyczyny
W wielu przypadkach powodem ciąży pozamacicznej są uszkodzone/ niedrożne jajowody, które uniemożliwiają wędrówkę zapłodnionej komórki jajowej z jajnika do macicy. Zapłodniona komórka ma zablokowaną drogę do macicy, więc zaczyna rozwijać się w niewłaściwym miejscu, np. w jajowodach. Niedrożność jajowodów mogą powodować wcześniej przebyte infekcje jajowodów lub zabiegi przeprowadzane na jajowodach.
Ponadto ryzyko ciąży pozamacicznej wzrasta:
- po infekcjach i zakażenia chlamydią,
- po przebytych zabiegach na macicy (również zabieg cesarskiego cięcia) – mogą one powodować powstawanie bliznowców, które często zniekształcają jajowody i macicę,
- w ciąży po zabiegu in vitro,
- gdy kobieta zaszła w ciążę pomimo stosowania wkładki wewnątrzmacicznej (jedna z metod antykoncepcji),
- przy endometriozie,
- przebyta ciąża pozamaciczna zwiększa ryzyko kolejnej ciąży pozamacicznej z 1/90 do 1/10,
- w mniejszym stopniu ryzyko ciąży pozamacicznej zwiększa palenie papierosów oraz wiek powyżej 40 lat.
Ciąża ektopowa (pozamaciczna) - wykrycie
Wykrycie ciąży pozamacicznej jest możliwe poprzez kilkukrotne (przynajmniej dwukrotne) wykonaniu testu ciążowego z krwi. Test ciążowy z krwi potwierdzi ciążę, poprzez wykrycie hormonu hCG we krwi kobiety, ale w przeciwieństwie do ciąży o prawidłowym przebiegu po upływie 48 h nie pokaże oczekiwanych przyrostów hormonu hCG. Przyrosty i interpretacje hormonu HCG możesz sprawdzić w Kalkulatorze HCG. W większości przypadków brak prawidłowego przyrostu poziomu hormonu hCG we krwi kobiety świadczy o nieprawidłowym przebiegu ciąży (m.in. wczesnym poronieniu lub ciąży pozamacicznej).
Dodatkowo ciążę pozamaciczną można zdiagnozować podczas badania USG (na wczesnym etapie ciąży jest wykonywane przez pochwę). W około 5,5-6 tygodniu ciąży (czyli po ok. dwóch tygodniach po terminie spodziewanej miesiączki) lekarz ginekolog podczas badania USG powinien być już w stanie zobaczyć w macicy pęcherz ciążowy. Jeśli pomimo pozytywnego testu ciążowego lekarz nie jest w stanie wykryć pęcherza ciążowego, może to świadczyć o ciąży pozamacicznej. Z reguły lekarz gdy nie widzi pęcherza ciążowego, odczekuje kilka dni i powtarza badanie.
Czasem oprócz badania USG potrzebne jest wykonanie laparoskopii, aby móc dokładnie obejrzeć jajowody i inne narządy rodne kobiety.
Postępowanie w przypadku ciąży pozamacicznej
Postępowanie w przypadku ciąży pozamacicznej uzależnione jest głównie od stopnia rozwoju ciąży, od odczuwalnych przez kobietę objawów (bólu, krwawienia) oraz od umiejscowienia pęcherza ciążowego.
W około 50% ciąża pozamaciczna samoistnie obumiera. Wówczas, gdy stanie się to na bardzo wczesnym etapie nie jest potrzebny żaden inny zabieg. Jeśli ciąża pozamaciczna została wykryta na bardzo wczesnym etapie i wciąż nie doszło do samoistnego obumarcia, lekarz może uznać, że bezpiecznie jest jeszcze poczekać, być może ciąża samoistnie zakończy się.
Czasem, również na wczesnym etapie wykrycia ciąży pozamacicznej, potrzebne jest podanie leków kończących ciążę pozamaciczną, która i tak nie ma szans na przeżycie, a w miarę upływu czasu i wzrostu może zagrażać życiu matki.
W późniejszym etapie zaawansowania ciąży, stosuje się zabieg laparoskopowy, który jeśli nie doszło do pęknięcia jajowodów, pozwala uratować je przed zniszczeniem i daje szanse na ciążę w przyszłości.
Czasem niestety gdy ciąża rośnie, nie zakończy się samoistnie ani też nie zostanie zauważona na czas, na skutek wzrostu pęcherza ciążowego następuje zniszczenie jajowodów, jajników lub innych narządów. W takim przypadku, szczególnie gdy nie ma czasu, zagrożone jest życie matki i towarzyszy temu duży krwotok wewnętrzny, potrzebna jest natychmiastowa interwencja i przeprowadza się pełną operację chirurgiczną.
