Endometrioza a ciąża - endometrioza jest bardzo częstą chorobą kobiecego układu rozrodczego, która sprawia, że zajście w ciążę może być trudniejsze. Dlaczego tak się dzieje? Czy chorując na endometriozę są szanse, aby naturalnie zajść w ciążę? Czy to prawda, że ciąża leczy endometriozę? Jakie badania powinna wykonać kobieta z diagnozą endometriozy, przed planowanym zajściem w ciążę? Jak wygląda leczenie endometriozy? Na pytania odpowiada specjalista od endometriozy, który na co dzień zajmuje się leczeniem schorzeń kobiecego układu rozrodczego - lek. med. Jan Olek.
OvuFriend: Endometrioza a ciąża - to często poruszana kwestia w społeczności OvuFriend. Czy możliwe jest poczęcie dziecka przy endometriozie?
Zdecydowanie tak. Im kobieta młodsza i im mniej zaawansowana endometrioza tym większe szanse na ciążę. Ale nawet IV stadium endometriozy z głębokimi naciekami nie wyklucza ciąży, nawet naturalnego poczęcia. Ciąża jest możliwa również bez leczenia operacyjnego poprzedzającego starania o dziecko. Przekonujemy się o tym często przy cięciach cesarskich u kobiet, które nigdy nie miały uprzednio stwierdzonej endometriozy.
Czy endometrioza ma wpływ na płodność?
Niestety tak. Ogniska endometrialne są bardzo aktywne metabolicznie. Są jak fabryki produkujące wiele prozapalnych związków oddziaływując negatywnie na otoczenie. Komórki te wydzielają do płynu obecnego w jamie brzusznej cytokiny prozapalne, które przyciągają makrofagi, czyli komórki układu immunologicznego (odpornościowego) tworząc stan zapalny. Płyn ten krąży po jamie brzusznej jak olej w silniku. Przedostaje się również przez jajowody do macicy. Płyn ten może upośledzać owulację, zmniejszać jakość komórek jajowych (sprawdź, czy owulacja występuje u Ciebie). Hamuje również ruch perystaltyczny jajowodów upośledzając jednocześnie transport plemników i komórki jajowej. Jeśli nawet dojdzie do zapłodnienia, powstały zarodek może nie dostać się do jamy macicy prowadząc do ciąży pozamacicznej. Stan zapalny w jamie macicy może powodować trudności w procesie zagnieżdżenia zarodka prowadząc do poronienia. Endometrioza może prowadzić również do przeszkód czysto mechanicznych w postaci zrostów i niedrożności jajowodów. Badania dowiodły, że leczenie operacyjne podnosi płodność, nawet przy endometriozie w I i II stadium. Ostrożnym trzeba być przy obecności torbieli endometrialnych, zwłaszcza jeśli są duże. Z jednej strony obniżają one płodność, a z drugiej strony leczenie operacyjne może doprowadzić do zmniejszenia rezerwy jajnikowej.
Czy leczenie endometriozy poprzez ciążę to mit? Czy ciąża leczy endometriozę?
Niestety nie, choć kobiety często słyszą, że najlepszym lekiem na endometriozę jest ciąża - najczęstsze pytania kobiet o endometriozę.
W czasie ciąży prawdopodobnie nie dochodzi do znacznego progresu choroby z tego względu, że na 9 miesięcy jest zatrzymana miesiączka. Endometrioza w ciąży zwykle też nie daje żadnych dolegliwości.
W czasie ciąży dochodzi do wzrostu stężeń dwóch hormonów - estrogenów, które pobudzają wzrost endometriozy, oraz progesteronu, które ma działanie antagonistyczne, czyli zwalczające. Do końca nie wiemy jaki jest efekt końcowy wspólnego oddziaływania tych obydwu hormonów. Choć muszę dodać, że obraz laparoskopowy zmian endometrialnych we wczesnej ciąży (w trakcie na przykład operacji ciąży pozamacicznych) wywiera duże wrażenie, zmiany są bardzo rozrośnięte, wybujałe. Z kolei rzadko obserwuje się taki obraz pod koniec ciąży, na przykład przy cięciach cesarskich.
.jpg)
Jak się przygotować do ciąży przy endometriozie? Jakie badania wykonać przed ciążą?
Przygotowanie do ciąży przy endometriozie nie odbiega znacznie od standardowego przygotowania do ciąży.
Badania, które warto przed ciążą wykonać, to:
- badanie ogólne krwi z CRP - pozwala wykluczyć większy stan zapalny, również niedokrwistość. Jeżeli jest stwierdzona niedokrwistość warto badanie rozszerzyć o oznaczenie żelaza i ferrytyny, białka magazynującego zapasy żelaza, które konieczne jest do syntezy hemoglobiny. Im mniej żelaza w organizmie, tym mniejszy poziom ferrytyny. Poziom tego białka rośnie również w stanie zapalnym, dlatego oznaczenie jego bywa pomocne w diagnostyce
- badanie ogólne moczu - w celu wykluczenia stanu zapalnego, infekcji, wykluczenie obecności krwi i cukru w moczu mogące świadczyć o cukrzycy lub innych chorób.
- poziom glukozy we krwi w celu wykluczenia cukrzycy lub nieprawidłowego poziomu glukozy na czczo, który jest stanem przedcukrzycowym.
- przeciwciała przeciwko toksoplazmozie - toksoplazmoza jest dość częstą chorobą, wiele z nas już ją przeszło. Świeża infekcja może być bardzo niebezpieczna dla rozwijającego się płodu.
- przeciwciała przeciwko różyczce - kobiety, które nie przeszły tej choroby mogą ewentualnie się jeszcze doszczepić, zwłaszcza osoby mające kontakt z małymi dziećmi. Wówczas można oznaczyć również przeciwciała przeciwko ospie wietrznej i cytomegalii.
- antygen HBs,
- hormony tarczycy. U kobiet z endometriozą często w parze idą choroby autoimmunologiczne, najczęściej choroba Hashimoto, prowadząca często do niedoczynności tarczycy. Warto sprawdzić nie tylko TSH i FT3, FT4, ale również przeciwciała przeciwtarczycowe anty-TPO i anty-TG
Poza badaniami laboratoryjnymi nie można zapomnieć o:
- Wizycie u stomatologa. Ubytki w zębach sieją stan zapalny na cały organizm, który jest obciążeniem dla układu immunologicznego, organizm pozbywa się szybciej również pewnych mikroelementów i witamin, przede wszystkim wit. C, która niszczy wolne rodniki powstające w procesach zapalnych. Endometrioza jest chorobą prozapalną i każde kolejne ognisko zapalne dodatkowo obciąża układ immunologiczny (odpornościowy).
- Wizyta u ginekologa, wymienian na końcu, ale ten punkt jest najważniejszy. Badanie ginekologiczne połączone z badaniem USG pozwala na wykrycie wielu schorzeń dróg rodnych mogących przyczyniać się do trudności z zajściem w ciążę lub donoszeniem ciąży. Mogą być to stany zapalne w pochwie, polipy w macicy (częste przy endometriozie ze względu na obecność płynu zapalnego w jamie macicy), mięśniaki macicy, torbiele na jajnikach, wodniaki jajowodów i wiele innych. Odpowiednio wczesna diagnostyka pozwala niejednokrotnie uniknąć powikłań ciąży lub przyspieszyć leczenie poprawiające płodność. Ginekolog powinien wykonać również badanie cytologiczne.
Czy zaawansowana endometrioza może zagrażać dziecku podczas ciąży?
Zagadnienie to jest przebadane bardzo pobieżnie i wiele badań wykazywało rozbieżne wyniki. Niektóre badania świadczą o nieznacznie wyższym ryzyku porodu przedwczesnego, zatrucia ciążowego, czy łożyska przodującego. W innych badaniach nie zaobserwowano z kolei takiej zależności. W większości badań wychodzi podwyższony odsetek porodów drogą cięcia cesarskiego.
Biorąc pod uwagę komplikacje we wczesnej ciąży, to dość dobrze opisane jest podwyższone ryzyko poronień oraz ciąży pozamacicznych.
Czy ciąża z endometriozą wymaga prowadzenia u lekarza z tą specjalizacją, lub mającego większą wiedzę nad temat tej choroby? Czy wymaga jakiegoś specjalnego podejścia do prowadzenia ciąży?
Myślę, że niekoniecznie. Czasami warto pomyśleć o suplementacji progesteronem we wczesnej ciąży do 10-12 tygodnia. Endometrioza predysponuje do niewydolności ciałka żółtego, która może prowadzić do poronienia lub trudności z zajściem w ciążę. Ze względu na potencjalne ryzyko powikłań w późnej ciąży warto pomyśleć o nieco częstszych kontrolach ultrasonograficznych.