Jeśli od pewnego czasu bezskutecznie starasz się zajść w ciążę, być może nadszedł czas, aby udać się do profesjonalnej kliniki leczenia niepłodności. Jest to ważny i proaktywny krok, który należy podjąć, ale może on być zniechęcający, zwłaszcza jeśli nie wiesz, czego się spodziewać.
Pierwsza wizyta w klinice leczenia niepłodności będzie polegała na zebraniu informacji na temat historii choroby i wykonaniu kilku wstępnych badań, a następnie opracowaniu planu leczenia.
OvuFriend: Kiedy zacząć się martwić... czyli kiedy przyjść na pierwszą wizytę?
dr n. med. Anna Niesłuchowska-Hoxha: Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Medycyna Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) okres bezskutecznych starań o ciążę, po którym para powinna skorzystać ze specjalistycznej konsultacji, zależy od wieku kobiety, przebiegu jej cykli, przebytych operacji w obrębie miednicy, wielkości rezerwy jajnikowej oraz planów prokreacyjnych partnerów.
U pacjentek młodych (poniżej 35. roku życia) bez obciążeń w wywiadzie, rozpoczęcie diagnostyki w kierunku niepłodności wskazane jest po roku regularnego współżycia, u kobiet po 35. roku życia — po 6. miesiącach, zaś u pacjentek po 40. roku życia — jeszcze wcześniej, nawet bezpośrednio po zadeklarowaniu planów prokreacyjnych.
Wszelkie nieprawidłowości w badaniu podmiotowym lub przedmiotowym kobiety lub mężczyzny, niezależnie od wieku pacjentów, usprawiedliwiają wcześniejsze rozpoczęcie diagnostyki niepłodności.
Czy przed wizytą w klinice leczenia niepłodności należy wykonać jakieś badania?
Nie ma potrzeby wykonywania specjalnych badań przed pierwszą wizytą. Można mieć ze sobą najbardziej aktualne wyniki badań zleconych wcześniej przez ginekologa lub internistę. Na początek w klinice leczenia niepłodności lekarza będą interesowały badania laboratoryjne, takie jak: morfologia krwi, wszelkie badania hormonalne, m.in. TSH, ft4, prolaktyna, AMH.
Partner może przynieść na pierwszą wizytę wyniki podstawowego badania nasienia.
Pomocna będzie również informacja na temat dotychczasowej historii leczenia i ewentualnych zabiegach podejmowanych przez każdego z partnerów.
Czy poza leczeniem w klinice można podjąć jeszcze jakieś kroki, które zwiększą szanse na zajście w ciążę?
Diagnostyka i leczenie niepłodności wymaga holistycznego podejścia do problemu. Ze względu na stres, jaki dotyka niepłodną parę w okresie starań o dziecko, należy rozważyć konsultację psychologiczną.
Istotne jest również zalecenie zdrowego trybu życia obojgu partnerom, a w szczególności wyeliminowanie szkodliwych czynników (tj. niewłaściwej diety, używek, tytoniu i nadmiaru alkoholu).
Czy na pierwszą wizytę powinnam przyjść z partnerem?
Tak, zdecydowanie lepiej i efektywniej będzie, jeśli już na pierwszej wizycie pojawi się para osób starających się o dziecko.
Jak wygląda pierwsza wizyta w klinice leczenia niepłodności?
Pierwsza wizyta w klinice leczenia niepłodności zazwyczaj zaczyna się od spotkania z koordynatorem opieki medycznej - jest to wykwalifikowana położna, która szczegółowo zbiera wywiad od obojga pacjentów, zapoznaje się z dostarczonymi badaniami i całą dotychczasową dokumentacją medyczną.
Położna relacjonuje zebrane dane lekarzowi. Lekarz już na wstępie wie jak ukierunkować wywiad i diagnostykę, na co zwrócić szczególną uwagę. Podczas wizyty zbiera i rozszerza wywiad od pary, przeprowadza badanie ginekologiczne oraz badanie ultrasonograficzne u pacjentki, prezentuje dalszy plan działania.
Na jakie badania mogę zostać skierowana po pierwszej wizycie?
Po badaniu ginekologicznym i wykonaniu USG narządu rodnego proponowane są zazwyczaj badania hormonalne: FSH, LH, Estradiol (2-4 dzień cyklu), AMH, TSH, prolaktyna, glukoza na czczo, poziom witaminy D3. W zależności od wstępnej oceny, dalsza diagnostyka jest ukierunkowana na problem podejrzewany u pacjentki.
Badanie USG - poza wstępną oceną narządu rodnego kobiety - umożliwia również ocenę potencjału płodnego kobiety.
Zaproponowana może być również ocena przebiegu cyklu u kobiety przy pomocy ultrasonografii. Monitoring owulacji rozpoczyna się od 8-10 dnia cyklu i kontrolowany jest przyrost pęcherzyków co ok 2-3 dni.
Do testów diagnostycznych zaliczany jest również test wrogości śluzu szyjkowego / test PCT. Wykonujemy go 8-12h po stosunku płciowym w okresie okołoowulacyjnym w cyklu monitorowanym.
Czasem może też być zaproponowane badanie HSG / sono HSG (histerosalpingografia / sonohisterosalpingografia), czyli badanie umożliwiające ocenę drożności jajowodów.
U niektórych pacjentek może być zalecona histeroskopia – wejście kamerą do jamy macicy. Podczas tego badania oceniany jest kształt jamy, ujścia maciczne jajowodów, ewentualne nieprawidłowości jamy macicy np. przegroda, oraz nieprawidłowości endometrium np. polipy endometrium, mięśniaki podśluzówkowe. Podczas tego zabiegu można również usunąć nieprawidłowe struktury obecne w jamie macicy oraz wykonać screeching endometrium w cyklu poprzedzającym transfer tak, aby lepiej przygotować endometrium do implantacji zarodka.
Aby hormonalnie potwierdzić przebycie owulacji, zalecane jest wykonanie poziomu progesteronu ok. 7 dni po owulacji (u pacjentki z cyklem 28dniowym, regularnie miesiączkującej, badanie zalecamy wykonać ok 21 dnia cyklu). Wynik >5ng/ml wskazuje na duże prawdopodobieństwo przebycia owulacji.
Na jakie badania może zostać skierowany mój partner po pierwszej wizycie?
Zazwyczaj na wstępie proponowane są rozszerzone badania nasienia i badanie poziomu stresu oksydacyjnego. Podstawowe parametry, na które należy zwrócić uwagę w pierwszej kolejności to: objętość i pH nasienia, koncentracja plemników, żywotność, ruchliwość - szczególnie % plemników o ruchu postępowym, % plemników o prawidłowej budowie/morfologii.
Jeżeli uzyskane wyniki odbiegają od normy, zaleca się poszerzenie diagnostyki o badania hormonalne: np. FSH, LH, Testosteron, TSH, prolaktynę, glukozę na czczo i poziom witaminy D3.
Może być również zaproponowana konsultacja u lekarza urologa z oceną anatomii męskiego układu rozrodczego oraz wykonaniem USG jąder pod kątem oceny obecności żylaków powrózka nasiennego.