Adopcja komórek jajowych to metoda leczenia niepłodności dla par niemogących skorzystać z gamet pacjentki. Dawczynie, które przekazują swoje oocyty do banku komórek jajowych przechodzą szereg procedur kwalifikacyjnych. Mają one zagwarantować pozyskanie zdrowych, wysokiej jakości komórek jajowych. Co wiemy o dawczyniach i jakie są kryteria ich wyboru opowie Karolina Leszyńska, Koordynatorka Programu Adopcji Komórek Jajowych z kliniki InviMed w Poznaniu.
Czy para, która zdecydowała się na adopcję komórek jajowych, ma możliwość spotkania się z potencjalną dawczynią na żywo lub przez internet?
Nie. Ustawa o leczeniu niepłodności z 2015 roku nie tylko wyklucza kontakty między dawczynią a biorczynią oocytów, ale także zapewnia dawczyniom pełną anonimowość. Pary uczestniczące w programie adopcji komórek jajowych poznają jedynie kluczowe cechy wyglądu, wiek oraz grupę krwi kobiet, które nawiązały współpracę z bankiem gamet.
Skąd wiadomo, że dawczyni jest zdrowa?
Wszystkie kandydatki na dawczynię komórek jajowych przechodzą szczegółowy wywiad medyczny i badania krwi, ponadto wykonuje się u nich wymazy, kariotyp oraz badania na pojedyncze choroby warunkowane genetycznie. Powtórne badania przeprowadza się po pobraniu oocytów.
Od czego zaczyna się wybór dawczyni?
Pierwszy etap adopcji komórek jajowych obejmuje wypełnienie formularza zgłoszeniowego, w którym pacjentka i jej partner podają informacje dotyczące swojego fenotypu, czyli grupę krwi oraz dane dotyczące wyglądu zewnętrznego.
A jeśli nie wiedzą, jaką grupę krwi posiadają?
Wtedy czekamy na wynik badania krwi – bez ustalenia grupy krwi przyszłych rodziców nie możemy kontynuować procedury.
Grupa krwi jest już znana. Co dalej?
Lekarz prowadzący dokonuje wyboru dawczyni, będąc w porozumieniu z kierownictwem embriologii. Pacjentka i jej partner otrzymują dostęp do zaszyfrowanego dokumentu, zawierającego dopasowany fenotyp dawczyni, po czym mogą zgodzić się na propozycję lekarza lub ją odrzucić.
Czyli nie mają wglądu w katalog dawczyń?
Sytuacja, w której para przegląda katalog ze zdjęciami i opisami poszczególnych dawczyń, a następnie wybiera tę najbardziej sympatyczną albo podobną do nich w kwestii upodobań lub zainteresowań może zdarzyć się w filmie, ale rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej. Pacjentka oraz jej partner nie wybierają z wielu różnych dawczyń, tylko dostają informację na temat dawczyni, która z punktu widzenia lekarza prowadzącego jest optymalna. To znaczy, że posiada ona grupę krwi, pochodzenie etniczne oraz cechy wyglądu zewnętrznego (waga, wzrost, kolor włosów i oczu, a nawet struktura włosów), które nie odbiegają od tych posiadanych przez biorczynię i jej partnera.
Co dzieje się, gdy para nie akceptuje pierwszego wyboru lekarza?
Jeśli z jakiegoś powodu para odrzuca daną dawczynię, ma prawo skorzystać z drugiej propozycji lekarza prowadzącego. Większość pacjentek i ich partnerzy decyduje się jednak na pierwszą propozycję, zakładając – słusznie, zresztą – że w tej kwestii warto polegać na fachowej opinii specjalisty.
Jak długi jest czas oczekiwania na propozycję dawczyni?
To zależy. Jeżeli w bazie dawczyń znajduje się fenotyp odpowiadający fenotypowi biorczyni, czas oczekiwania wynosi zaledwie kilka dni. Może się jednak zdarzyć, że para będzie musiała poczekać dłużej, nawet do dwóch miesięcy. Wszystko zależy od tego, w jakim momencie pacjentka i jej partner zgłoszą się do programu adopcji komórek jajowych.
Skąd pochodzą dawczynie, z którymi współpracują kliniki InviMed?
Dawczynie pochodzą z obszaru Europy Środkowo-Wschodniej. Każda z nich ma odpowiedni wiek, przeszła pomyślnie liczne badania i ma co najmniej jedno dziecko, a wszystkie urodzone przez nich dzieci są zupełnie zdrowe.
Czy dzieci urodzone dzięki adopcji komórek jajowych mają szansę dowiedzieć się czegoś o dawczyniach?
Tak, każde dziecko może ubiegać się o informację na temat swojego poczęcia. Przed osiągnięciem pełnoletności źródłem wiedzy są po prostu jego rodzice, a po ukończeniu 18 lat może uzyskać dane na temat dawczyni od Ministerstwa Zdrowia. Rzecz jasna, są to jedynie podstawowe informacje, takie jak miejsce urodzenia, wiek i lista badań, jakim poddała się dawczyni.