Zespół Policystycznych Jajników to zaburzenie, w którym dochodzi przede wszystkim do zachwiania równowagi hormonalnej w kobiecym organizmie. Pojawia się wiele symptomów, które w zależności od nasilenia mogą bardzo utrudniać codzienne życie. Jak często występuje PCOS? Jakie są najczęstsze objawy Zespołu Policystycznych Jajników? Czy zajście w ciążę przy PCOS jest możliwe?
Oto 14 najczęstszych pytań o Zespół Policystycznych Jajników:
1. Jak często występuje PCOS?
Zespół Policystycznych Jajników jest bardzo powszechnym problemem kobiet w wieku rozrodczym. Szacuje się, że na PCOS może cierpieć 1 na 10 kobiet. Zespół Policystycznych Jajników jest jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń hormonalnych i problemów z owulacją u kobiet.
2. Czy PCOS to choroba jajników?
Nie. PCOS jak sama nazwa mówi to zespół zaburzeń endokrynologicznych, ale również metabolicznych. Co więcej, to, że u kobiety występuje charakterystyczny, wielotorbielowaty obraz jajników na USG, nie oznacza, że cierpi ona na PCOS. Nieprawidłowy wygląd jajników nie jest jedynym kryterium diagnostycznym przy Zespole Policystycznych Jajników. Torbiele na jajnikach mogą (ale nie muszą!) być objawem, a nie przyczyną PCOS. Ponadto torbiele występujące przy PCOS raczej nie są szkodliwe, w przeciwieństwie do innych torbieli, które często rosną, pękają i wywołują dolegliwości bólowe.
3. Czy PCOS jest groźne?
PCOS sam w sobie nie jest chorobą groźną, ale w zależności od stopnia nasilenia objawów, może być chorobą bardzo uciążliwą, a dodatkowo może prowadzić do rozwoju poważniejszych chorób (np. cukrzyca typu 2).
PCOS może mieć przebieg łagodny, niektóre kobiety nie odczuwają żadnych dolegliwości związanych z chorobą. Może mieć też przebieg bardziej nasilony, w którym objawy mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. W takiej sytuacji warto włączyć leczenie i być pod stałą opieką specjalisty.
4. Czy znane są przyczyny PCOS?
Niestety przyczyny PCOS nie zostały jeszcze odkryte. Wśród najczęstszych wymienia się wpływ trybu życia, środowiska, ale również genetyki.
5. Jakie są najczęstsze objawy PCOS?
Do najczęstszych objawów PCOS zaliczamy:
- Nieregularne miesiączki,
- Zaburzenia w krwawieniach miesiączkowych np. zbyt skąpe lub zbyt obfite krwawienia, tzw. “wypadanie” miesiączek,
- Bezowulacyjne cykle,
- Niepłodność,
- Policystyczne jajniki na obrazie USG - 12 lub więcej pęcherzyków,
- Zaburzenia metaboliczne - np. insulinooporność,
- Nieprawidłowe wyniki w badań hormonalnych - zaburzenia hormonów przysadkowych, stosunek LH do FSH,
- Zbyt wysokie stężenie androgenów, czyli męskich hormonów w kobiecym organizmie, co może powodować:
- nadmierne owłosienie,
- niski głos,
- problemy z cerą np. trądzik,
- wzmożona potliwość,
- przetłuszczająca się skóra i włosy,
- problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała.
6. Czy PCOS może nie dawać żadnych objawów?
Tak, PCOS może przebiegać u niektórych kobiet zupełnie bezobjawowo.
7. Dlaczego warto zdiagnozować PCOS? Jak wygląda diagnoza PCOS?
PCOS warto zdiagnozować, ponieważ niezdiagnozowane i tym samym nieleczone schorzenie, może prowadzić do poważniejszych chorób. Wśród najczęstszych wymienia się:
- Insulinooporność / cukrzyca typu 2,
- Niepłodność,
- Otyłość,
- Choroba sercowo-naczyniowa,
- Depresja,
- Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD).
Wczesna, a przede wszystkim trafna diagnoza może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważniejszych zaburzeń. W przypadku PCOS podstawą jest wywiad lekarski. Kobieta powinna powiedzieć specjaliście o wszystkich występujących u niej dolegliwościach i objawach, o miesiączkach i regularności cykli miesiączkowych. Lekarz może zlecić dodatkowe badania, m.in. badanie krwi na oznaczenie stężenia poszczególnych hormonów (np. hormony tarczycy, testosteron, prolaktyna) oraz badanie cukru we krwi. Ginekolog wykona również badanie USG, aby ocenić wygląd jajników i macicy.
8. Czy nieregularne cykle mogą świadczyć o PCOS?
Mogą, ale nie muszą. Nieregularne cykle miesiączkowe mogą być spowodowane wieloma innymi czynnikami np. zaburzeniami hormonów tarczycy. Ogromny wpływ a równowagę hormonalną i tym samym na regularność cykli miesiączkowych, ma styl życia. Zbyt mała ilość snu, stresujący tryb życia, intensywne ćwiczenia fizyczne, gwałtowne zmiany masy ciała, wszystko to może mieć wpływ na regularność miesiączek.
9. Czy kobiety z PCOS mają zawsze bezowulacyjne cykle?
Nie. Co prawda u kobiet z PCOS obserwuje się więcej cykli bezowulacyjnych niż u kobiet zdrowych, ale nie jest to regułą (u zdrowych kobiet cykle bezowulacyjne występują 1-2 razy w roku). Inną kwestią jest fakt, że kobiety, które cierpią na PCOS mają często wydłużone cykle, przez co owulacja występuje u nich rzadziej. Z czego to wynika? U zdrowych kobiet do owulacji dochodzi średnio raz w miesiącu. Kobiety z PCOS, które często mają dłuższe cykle, niekiedy nawet 40-50 dniowe, mogą owulować raz na 2 miesiące lub rzadziej.
10. Czy przy PCOS zajście w ciążę jest możliwe?
Tak. Chociaż Zespół Policystycznych Jajników jest częstą przyczyną niepłodności i może wydłużać starania o dziecko, zajście w ciążę przy PCOS jest jak najbardziej możliwe. Z uwagi na dolegliwości i objawy związane z PCOS, nieregularne cykle miesiączkowe, zaburzenia hormonalne i tym samym rzadziej występujące owulacje, starania o dziecko mogą być dłuższe. W takiej sytuacji kluczowa jest konsultacja u specjalisty medycyny rozrodu, który postawi trafną diagnozę oraz przeprowadzi skuteczną terapię.
11. Jakie leki stosuje się przy PCOS?
Wszystko oczywiście zależy od przebiegu choroby, występujących objawów i stopnia ich nasilenia. Stosuje się przede wszystkim terapie hormonalne (np. antyandrogenowe), których zadaniem jest przywrócenie równowagi hormonalnej w kobiecym organizmie, tabletki antykoncepcyjne (nie jest to rozwiązanie dla kobiet starających się o dziecko), leki przeciwcukrzycowe, leki stymulujące owulację. Popularnym lekiem jest metformina, której zadaniem jest zrównoważenie stężenia glukozy we krwi Pacjentki.
12. Czy PCOS można wyleczyć?
Niestety nie. Leczenie PCOS opiera się głównie na leczeniu objawowym, nie zaś na leczeniu przyczyny występowania zaburzeń. Jeśli jednak terapia jest właściwie dobrana przez specjalistę, a kobieta prowadzi odpowiedni tryb życia (zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna), na co dzień może zupełnie nie odczuwać skutków choroby.
13. Czy tryb życia i sposób odżywiania naprawdę ma takie znaczenie przy PCOS?
Styl życia kobiety cierpiącej na PCOS ma ogromne znaczenie dla przebiegu choroby. Zdrowe odżywianie, przede wszystkim obniżenie spożycia prostych węglowodanów (białe pieczywo, makaron, słodycze), może przyczyniać się do utrzymania właściwego poziomu insuliny we krwi, ale również ograniczyć ryzyko występowania stanów zapalnych.
Odpowiednia aktywność fizyczna może pomóc w utrzymaniu prawidłowej masy ciała lub zrzuceniu kilku zbędnych kilogramów, co jest szczególnie istotne przy problemach z owulacją. Nadwaga i otyłość przy PCOS zwiększa ryzyko występowania niepłodności owulacyjnej.
Ważną kwestią przy prowadzeniu zdrowego stylu życia przy PCOS jest unikanie używek, szczególnie papierosów. Nikotyna zawarta w papierosach zwiększa aktywność męskich hormonów (osoby palące mają często zwiększone stężenie testosteronu). U kobiet, które palą, często obserwuje się zwiększone stężenie wolnego testosteronu oraz insuliny (na czczo), co może być bezpośrednią przyczyną insulinooporności.
14. Dlaczego warto zapisywać objawy i śledzić cykle przy PCOS?
Po pierwsze, zapisywanie miesiączek oraz objawów w trakcie cyklu miesiączkowego, może pomóc w postawieniu trafnej diagnozy PCOS. Jednym z podstawowych narzędzi diagnostycznych jest dokładny wywiad lekarski. Kobieta, która śledzi swoje cykle miesiączkowe, odnotowuje swoje miesiączki, plamienia, objawy, ale również nastrój, ma dokładny obraz swojej płodności. To bardzo ułatwia specjaliście postawienie właściwej diagnozy, czy zlecenie odpowiednich badań.
U kobiet, które mają już zdiagnozowane PCOS, śledzenie cykli miesiączkowych, pozwala na monitorowanie regularności miesiączek, czy częstości występowania cykli owulacyjnych/bezowulacyjnych. Kobieta może porównywać, które objawy związane z chorobą (i nie tylko!) powtarzają się u niej z cyklu na cykl, które się nasilają, a które przykładowo pod wpływem leczenia, są łagodniejsze. Przy nieregularnych cyklach, które często towarzyszą PCOS, ważne jest wiarygodne wyznaczanie dni płodnych i terminu owulacji, co jest szczególnie istotne dla kobiet, które starają się o dziecko. Czytaj więcej o PCOS.
