Niewiarygodnym jest fakt, że zjawisko, które dotyczy ponad połowy populacji na świecie i które według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zakłóca życie niemal 80% kobiet na pewnym etapie życia, jest tak zaniedbane w społeczeństwie i tematycznie zamiatane pod dywan. Brakuje merytorycznego wsparcia i wiedzy, niestety nawet ze strony samych lekarzy (!). Kobieta około 40 roku życia, która zaczyna doświadczać przeróżnych dziwnych objawów wynikających ze spadku hormonów pozostawiona jest często samej sobie. Czuje się zagubiona, gdy pojawia się niepokój, problemy ze snem czy inne objawy, które rzadko są identyfikowane jako perimenopauza, np. problemy z pamięcią, ból stawów, suchość skóry czy nawet problemy z oczami! Kobieta odwiedza lekarzy różnych specjalizacji, skarży się na szereg “dziwnych”, “niespecyficznych” objawów i słyszy że jest za młoda na menopauzę, bo świetnie wygląda, ma dopiero 44 lata i przecież jeszcze miesiączkuje… Zacznijmy zatem od początku!
Czym jest menopauza? A czym perimenopauza?
Prawie każda kobiet słyszała o menopauzie, czyli zakończeniu miesiączkowania (brakiem miesiączek przez przynajmniej rok) i zmniejszeniem produkcji hormonów płciowych, takich jak estrogen i progesteron, przez jajniki. Zmiany hormonalne prowadzą do różnorodnych objawów fizycznych i emocjonalnych. Jest to etap, który występuje zazwyczaj w wieku około pięćdziesięciu lat, ale może się zdarzyć wcześniej lub później, w zależności od indywidualnych cech organizmu. Jest to naturalny proces w życiu kobiety. Perimenopauza z kolei to okres poprzedzający menopauzę, może trwać nawet do 10-ciu lat przed całkowitym zatrzymaniem miesiączek. To faza “przejściowa”, w której zaczynają się pojawiać wahania hormonalne, a tym samym szereg objawów z tym związanych - o czym piszemy szczegółowo poniżej.
Jakie są pierwsze objawy perimenopauzy?
Na początku warto wytłumaczyć skąd w ogóle biorą się objawy. Pewnie wiele z Was domyśla się, że są związane ze spadkiem poziomu hormonów, a konkretnie głównie estrogenu i po części również progesteronu. Estrogen to kluczowy gracz w zdrowiu hormonalnym kobiety. Oprócz regulacji cyklu miesiączkowego, estrogen wpływa również na nastrój, na mocne kości, zdrowie serca i prawidłowe funkcjonowanie mózgu.
Wahania hormonalne w okresie perimenopauzy powodują szereg objawów fizycznych i psychicznych, często bardzo nietypowych i przez większość osób niekojarzonych z okresem przekwitania, są to:
1. Zaburzenia nastroju - to bardzo częsty objaw spadku hormonów. Powoduje on wahania nastroju, drażliwość, niepokój, poczucie braku sensu. Towarzyszyć tym objawom może zwiększone zmęczenie. Badania pokazują, że kobiety w wieku okołomenopauzalnym częściej mają przepisywane antydepresanty. Według jednego badania z Journal of Women's Health, około 25% kobiet w wieku 40-55 lat zgłaszało stosowanie antydepresantów. A tym samym przypuszcza się, że w części przypadków za objawy depresji i stanów lękowych odpowiedzialny jest spadek estrogenu. Estrogen wpływa na produkcję serotoniny i innych neurotransmiterów, które regulują nastrój. Zaburzenia nastroju często są przez lekarzy diagnozowane jako depresja, bez wzięcia pod uwagę, że mogą one wynikać z niestabilności hormonalnej. W jednym badaniu opublikowanym w JAMA Psychiatry, stwierdzono, że u kobiet w wieku perimenopauzalnym częściej diagnozuje się depresję i przepisuje się im antydepresanty, mimo że mogłyby skorzystać na terapii hormonalnej.
2. Zwiększenie ciepłoty ciała i uderzenia gorąca, czyli nagłe uczucie zalewającej fali gorąca. Może również występować większa podatność na zaczerwienienie twarzy i nadmierne pocenie się lub potrzeba zmiany garderoby w środku dnia w pracy.
3. Problemy ze snem - trudności w zasypianiu, utrzymaniu snu lub przebudzaniu się w nocy mogą być związane z perimenopauzą. Kobiety skarżą się, że pomimo zmęczenia nie mogą zasnąć. Jednym z głównych czynników przyczyniających się do problemów ze snem jest spadek poziomu estrogenu. Estrogen odgrywa rolę w regulacji cyklu snu i czuwania oraz wpływa na nastrój. Badania pokazują, że około 40-60% kobiet w perimenopauzie zgłasza problemy ze snem. W jednym z badań przeprowadzonych przez National Sleep Foundation, aż 61% kobiet w wieku od 40 do 55 lat zgłosiło problemy z jakością snu. Również spadek poziomu progesteronu, który towarzyszy perimenopauzie, może wpływać na jakość snu. Progesteron ma właściwości uspokajające i może pomagać w zasypianiu oraz utrzymaniu snu. Zmniejszone stężenie progesteronu może powodować problemy z zasypianiem i nieregularności w cyklu snu.
4. Nieregularne miesiączki - miesiączki mogą stawać się krótsze, dłuższe, bardziej obfite, występując najpierw częściej, a z czasem coraz rzadziej.. Warto zapisywać sobie w aplikacji miesiączki, aby wiedzieć czy długość cykli nie zaczyna się wahać, co może być jednym z pierwszych (ale niekoniecznie!) objawów perimenopauzy.
5. Suchość pochwy - spadek poziomu estrogenów może prowadzić do suchości i dyskomfortu pochwy i nie tylko. Często kobiety skarżą się również na suchość skóry twarzy, oczu czy włosów. Dziwnym objawem menopauzy,może być np. swędzenie uszu (!), które również spowodowane jest zwiększoną suchością w ciele.
6. Zmiany wagi - niektóre kobiety doświadczają zmiany wagi (przybierania na wadze) szczególnie w okolicach brzucha, co może być związane ze spadkiem poziomu estrogenów.
7. Mogą pojawić się także problemy z pamięcią i koncentracją. Wiele kobiet w tym okresie przerażonych jest częstym zapominaniem (“po co ja tu przyszłam?” etc.), spowolnionym myśleniem czy tzw. mgłą mózgową.
8. Relatywnie często spotykane są również bóle stawów. Jest to symptom niezwykle często pomijany jako objaw zmian hormonalnych. Kobiety mogą doświadczać sztywności, bólu i obrzęku stawów, szczególnie o porankach. Najczęściej dotyczy to stawów rąk, kolan, bioder i kręgosłupa. Spadek poziomu estrogenu może wpływać na stawy i tkanki łączne, prowadząc do ich osłabienia i bólu. Estrogen ma właściwości przeciwzapalne i jego niedobór może zwiększać ryzyko stanów zapalnych w stawach. Estrogen wpływa również na produkcję kolagenu, który jest kluczowym składnikiem chrząstek stawowych. Jego niedobór może prowadzić do degeneracji chrząstki i zwiększenia tarcia w stawach.
9. Spadek zmiany libido i zauważalna trudność w osiągnięciu orgazmu. W badaniu opublikowanym w "Journal of Women's Health" około 25% kobiet w wieku 40-55 lat zgłaszało problemy z orgazmem w związku z perimenopauzą.
10. Wypadanie włosów - możesz tracić włosy na głowie lub owłosienie łonowe. Według badań spadek poziomu estrogenów i progesteronu oraz relatywny wzrost poziomu androgenów są głównymi czynnikami wpływającymi na zdrowie włosów. Badania opublikowane w "Journal of the American Academy of Dermatology" wskazują, że około 40% kobiet doświadcza zwiększonego wypadania włosów w okresie perimenopauzy.
Diagnostyka - w jaki sposób wiemy że to perimenopauza? Czy istnieją wiarygodne testy i badania?
Potwierdzenie wejscia w okres perimenopazuy nie jest niestety proste i jednoznaczne. Wiąże się to z faktem, że jest to okres “wahania hormonów”, czyli ciężko uchwycić w trakcie jednego pomiaru średnią wartość poziomu hormonów (w szczególności najważniejszego z nich - estrogenu). Estrogen przyjmuje często poziom amplitudy. Innymi słowy, jeśli zrobisz badanie, gdy hormony będą na górze tej amplitudy to otrzymasz odpowiedź, że hormon ma wysoki poziom i okres przekwitania jeszcze daleko. Za kilka dni poziom estradiolu może bardzo spaść i wówczas wynik pokaże zupełnie co innego... Dlatego w tej chwili, gdy nie ma jeszcze możliwości badania poziomu estrogenu w sposób ciągły, tak jak np. glukozy, najlepszym sposobem diagnostycznym pozostaje wywiad lekarski dot. objawów oraz badanie USG pokazujące kondycję jajników i endometrium. Oczywiście badania laboratoryjne mogą być dobrym uzupełnieniem powyższych, zwłaszcza jeśli zostaną kilkukrotnie powtórzone w różnych momentach cyklu w kilku cyklach. Oto jak wygląda diagnostyka:
1. Wywiad lekarski i ocena objawów - najlepiej i najbardziej kompetentna diagnostykę przeprowadzi Twój lekarz ginekolog na podstawie wywiadu
- Objawy - lekarz zbiera szczegółowy wywiad, pytając o cykl menstruacyjny, objawy oraz historię zdrowia. Wywiad lekarski to główny punkt diagnostyki perimenopauzy. Dlatego też gdy podejrzewasz, że możesz wchodzić w okres perimenopauzalny, warto prowadzić dziennik objawów, np. w aplikacji mobilnej OvuFriend, aby wychwycić schemat pojawiania się objawów w cyklu, np. sporo kobiet skarży się na gorszy sen w drugiej połowie cyklu. Warto zapisywać również plamienia, które również zdarzają się w tym okresie oraz śledzić długość cyklu (wydłużanie się bądź skracanie cykli) i intensywność krwawień miesiączkowych. To wszystko pomoże Ci nie tylko w diagnostyce perimenopauzy, ale również potem w zarządzaniu objawami i radzeniem sobie z nimi.
- Historia rodzinna - uwzględniając historię menopauzy w rodzinie, lekarz może lepiej ocenić ryzyko i oczekiwany przebieg perimenopauzy.
2. Badanie usg - warto, aby lekarz podczas wizyty wykonał badanie USG, aby ocenić rozmiar, objętość i strukturę jajników, grubość endometrium a w okresie okołoowulacyjnym pęcherzyki jajnikowe. W perimenopauzie liczba pęcherzyków zmniejsza się, co może być widoczne na USG. Najlepiej przeprowadzić takie badanie u lekarza ginekologa, który wie jak funkcjonowały nasze jajniki w przeszłości.
3. Badania hormonalne z krwi:
Podstawowe badania hormonalne obejmują:
- FSH (folikulotropina) - wzrost poziomu FSH jest często wskaźnikiem zbliżającej się menopauzy. W perimenopauzie poziom FSH może być podwyższony.
- Estradiol - spadek poziomu estradiolu (głównego estrogenu) może sugerować perimenopauzę. Pamiętaj, że poziom hormonów - w szczególności estrogenu - jest niestabilny, przez co, jak wyżej wspomniano, trudno jest uchwycić jego realny poziom. Konieczne może być zatem powtórzenie badań kilkukrotnie, w różnych momentach cyklu.
- AMH (anty-Müllerowski hormon) - niski poziom AMH wskazuje na zmniejszoną rezerwę jajnikową, co jest związane z wygaszaniem funkcji jajników.
- Inne hormony - czasem badane są również poziomy: progesteronu, prolaktyny, testosteronu i hormonów tarczycy, aby wykluczyć inne przyczyny objawów.
4. Testy domowe - na rynku dostępne są domowe testy FSH mierzące poziom FSH w moczu, które mogą wskazywać na perimenopauzę. Jednak ich dokładność jest ograniczona i według wielu lekarzy mają bardzo wątpliwą skuteczność. Kolejna sprawa - hormon FSH również jest bardzo niestabilny i jego poziom w danym momencie może nie wskazać na perimenopauzę.
Jak sobie radzić z objawami
Jeśli już wiesz, że objawy które odczuwasz mogą świadczyć o okresie perimenopauzy lub menopauzy, nie załamuj się. Jest wiele sposobów, aby je łagodzić. Nie musisz się męczyć, poszukaj wsparcia i dostosuj się do nowej sytuacji i zaakceptuj ją, a poczujesz się dobrze i zdrowo. Im wcześniej o to świadomie zadbasz, tym lepiej! Do rzeczy, poniżej lista rekomendacji na podstawie najnowszych światowych trendów:
1. Regularna aktywność fizyczna jest kluczowa dla kobiet w perimenopauzie. Oto konkretne zalecenia dotyczące ćwiczeń, oparte na badaniach naukowych:
A. Ćwiczenia siłowe - w okresie gdy spada poziom estrogenu warto zwiększyć masę mięśniową z kilku powodów, między innymi dlatego aby wzmocnić kości oraz zwiększyć metabolizm i kontrolować wagę ciała. Dobre są do tego:
- trening siłowy, taki jak podnoszenie ciężarów (warto zainwestować i kupić do domu ciężarki),
- trening oporowy (np. z użyciem taśm oporowych)
- oraz trening z własną masą ciała (np. przysiady, pompki).
B. Ćwiczenia aerobowe (kardio) - bieganie, jazda na rowerze, pływanie, taniec, ćwiczenia na maszynach kardio (np. bieżnia, rower stacjonarny). Ćwiczenia kardio mają pozytywny wpływ na poprawę zdrowia sercowo-naczyniowego, redukcję ryzyka chorób przewlekłych (np. cukrzycy typu 2), poprawę nastroju i redukcję objawów depresyjnych.
C. Ćwiczenia elastyczności i równowagi - joga, pilates, stretching, ćwiczenia równoważne. Wpływają na poprawę elastyczności, równowagi, redukcję ryzyka upadków, redukcję stresu.
Przykładowy tygodniowy plan ćwiczeń, od którego możesz zacząć to:
Poniedziałek: 30 minut treningu siłowego.
Wtorek: 45 minut chodzenia lub biegania.
Środa: Zajęcia jogi (60 minut).
Czwartek: Odpoczynek lub lekki stretching.
Piątek: 30 minut treningu siłowego.
Sobota: 45 minut jazdy na rowerze.
Niedziela: Zajęcia pilatesu (60 minut).
2. Spacery, chodzenie, maszerowanie - tak niedoceniane, a według Harvard Medical School, chodzenie może poprawić ogólną jakość życia u kobiet w okresie okołomenopauzalnym oraz może pomóc zmniejszyć ból stawów.. Regularne chodzenie pomaga utrzymać elastyczność stawów i zwiększa ich zakres ruchu. Co ciekawe, regularne spacerowanie zwiększa również produkcję mazi stawowej, która działa jak naturalny środek smarujący stawy. Lepsze smarowanie stawów może zmniejszyć tarcie i ból. Chodzenie wzmacnia mięśnie, które wspierają stawy, co zmniejsza obciążenie stawów i może pomóc w zapobieganiu urazom. Silniejsze mięśnie stabilizują stawy, co zmniejsza ryzyko bólu i kontuzji. Spacerowanie może również pomóc zmniejszyć stan zapalny w organizmie. Mniejszy stan zapalny oznacza mniejsze ryzyko bólu stawów.
3. Zbilansowana dieta bogata w owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste - temat bardzo szeroki, dlatego poświęcimy mu osobne miejsce. W dużym skrócie - w okresie niedoborów estrogenu dobrze dobrana dieta może bardzo pomóc w łagodzeniu objawów perimenopazy i wesprzeć Twoje zdrowie. W tym okresie zwróć szczególną uwagę na włączenie do diety: wapnia i witaminy D (zapobieganie osteoporozie), żelaza, błonnika (np. warzywa, orzechy, nasiona), kwasów tłuszczowych omega-3 (np. tłuste ryby, orzechy włoskie, siemię lniane), antyoksydantów (np. jagody, zielona herbata, ciemna czekolada, warzywa liściaste) i fitoestrogenów naśladujących naturalny estrogen (np. soja, tofu, siemię lniane, sezam, ciecierzyca).
4. Techniki redukcji stresu - zalecane są joga lub medytacja. Są to sprawdzone narzędzia! W szczególności dla kobiet w tym okresie polecane są joga Hatha Joga, Restorative Joga i Joga Nidra. W medytacjach warto zainteresować się medytacją uważności (Mindfulness Meditation). Ta technika skupia się na byciu świadomym chwili obecnej bez oceniania. Może obejmować siedzenie w ciszy i zwracanie uwagi na oddech, dźwięki, uczucia w ciele i myśli. Dobrze działa również medytacja transcendentalna. Jest to technika polegająca na powtarzaniu mantry w celu osiągnięcia stanu głębokiego relaksu. Warto poczytać więcej o wyżej wspomnianych technikach, znaleźć materiały na YouTube, albo znaleźć w swojej okolicy zajęcia. Niezależnie od wybranej techniki, kluczowa tu jest regularność praktyki. Nawet 10-15 minut dziennie może przynieść znaczące korzyści, co zostało udowodnione w licznych badaniach naukowych.
5. Suplementy diety - rozciągnięty w czasie okres przekwitania bywa trudny dla wielu kobiet, dlatego warto zadbać o to, aby naszemu organizmowi nie zabrakło najważniejszych składników. Tym bardziej, że spadający poziom estrogenów rujnuje sporo w naszym ciele. Ma negatywny wpływ na kości, serce czy mózg. Łagodzenie objawów perimenopauzy za pomocą suplementów i diety jest możliwe, choć ich skuteczność może się różnić w zależności od osoby. Najlepiej skonsultować z lekarzem, czego potrzebujemy i w jakich dawkach. Poniżej suplementy, których pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie kobiet w okresie perimenopauzy został udowodniony naukowo:
- Wapń i Witamina D Wapń jest kluczowy dla zdrowia kości i może pomóc w zapobieganiu osteoporozie, która jest częstym problemem u kobiet w okresie perimenopauzy. Witamina D wspomaga wchłanianie wapnia i jest niezbędna dla zdrowia kości.
- Kwasy tłuszczowe Omega-3 Omega-3 mogą łagodzić uderzenia gorąca, poprawiać nastrój i zdrowie serca. Mają działanie przeciwzapalne.
- Witamina B6. Może łagodzić objawy depresji i zmiany nastroju.
- Magnez Może łagodzić problemy ze snem, skurcze mięśni i zmiany nastroju.
-
Fitoestrogeny (np. izoflawony sojowe) Mogą łagodzić uderzenia gorąca i suchość pochwy.
Pamiętaj, aby przed rozpoczęciem suplementacji skonsultować się z lekarzem, aby upewnić się, że nie masz przeciwwskazań do ich stosowania.
6. Terapie alternatywne - niektóre kobiety odczuwają ulgę w objawach menopauzy dzięki alternatywnym terapiom, takim jak akupunktura. Badania sugerują, że akupunktura może wpływać na poziom hormonów, takich jak estrogeny i progesteron, które odgrywają kluczową rolę w regulacji cyklu menstruacyjnego i objawów perimenopauzy. Akupunktura może obniżać poziom kortyzolu, hormonu stresu. Bywa szczególnie pomocna w redukcji uderzeń gorąca i nocnych potów, poprawie nastroju i redukcji lęku oraz poprawie jakości snu. Aby uzyskać najlepsze rezultaty, zaleca się regularne sesje akupunktury, zazwyczaj raz w tygodniu przez co najmniej kilka miesięcy. Ważne jest, aby akupunkturę wykonywał licencjonowany i doświadczony specjalista.
7. Zioła - bywają bardzo skuteczne w łagodzeniu objawów perimenopauzy. Do ziół, które mają naukowo udowodnione działanie dla kobiet w okresie spadku estrogenów, należą:
- Koniczyna czerwona - zawiera izoflawony, które działają jako fitoestrogeny, pomagając zmniejszyć uderzenia gorąca i poprawić zdrowie kości
- Pluskwica groniasta (Cimicifuga racemosa) - zmniejsza uderzenia gorąca i nocne poty
- Glycine max (Soja) - bogata w izoflawony, które działają jako fitoestrogeny, pomagając zmniejszyć objawy naczynioruchowe i poprawić zdrowie kości.
- Vitex agnus-castus (Niepokalanek pospolity) - reguluje poziomy hormonów, co pomaga w zmniejszeniu objawów nastrojowych, takich jak drażliwość i depresja.
- Angelica sinensis (Dzięgiel chiński) - tradycyjnie stosowana w chińskiej medycynie do łagodzenia objawów menopauzy, w tym uderzeń gorąca i suchości pochwy.
- Hypericum perforatum (Dziurawiec zwyczajny) - pomaga w redukcji objawów depresyjnych i lękowych związanych z menopauzą.
- Panax ginseng (Żeń-szeń) - poprawia jakość życia, zmniejsza zmęczenie i poprawia nastrój.
Na rynku dostępne są również zestawy ziół / leków ziołowych, których skład warto poczytać i sięgnąć po zestaw, który nas przekonuje. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji, aby uniknąć interakcji z innymi lekami i upewnić się, że jest to bezpieczne rozwiązanie.
8. Hormonalna terapia menopauzalna (HTM) - znana również jako hormonalna terapia zastępcza (HTZ), czy po angielsku HRT (hormone replacement therapy) polega na stosowaniu hormonów (estrogenu i często progesteronu) w celu złagodzenia objawów menopauzy. Formy podawania mogą być różne m.in: doustne tabletki, plastry transdermalne, kremy, żele i spraye, wkładki wewnątrzmaciczne z progesteronem. HTZ łagodzi wiele objawów związanych z wahaniami hormonalnymi, takimi jak uderzenia gorąca, suchość pochwy, problemy ze snem, i zmiany nastroju. Oczywiście przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii hormonalnej zawsze należy skonsultować się z lekarzem, aby ocenić indywidualne potrzeby i ryzyko. Są różne praktyki momentu wprowadzania HTZ. Wcześniej lekarze mieli zwyczaj wprowadzać HTZ dopiero gdy kobieta osiągnie menopauzę (czyli gdy jej miesiączki zupełnie zatrzymają się). Obecnie coraz więcej badań pokazuje benefity wcześniejszego wprowadzania HTZ i tym samym coraz więcej lekarzy proponuje swoim pacjentkom HTZ już w fazie perimenopauzy, w momencie gdy pierwsze objawy stają się dokuczliwe i obniżają jakość życia kobiety. Według tej teorii istotne jest wprowadzenie HTZ zanim braki estrogenu spowodują ciężko odwracalne, negatywne skutki dla zdrowia kobieta, np. zanim rozwinie się osteoporoza lub nastąpi znaczne zwężenia żył, lub inne problemy kardiologiczne.
Decyzja o rozpoczęciu HTZ zależy od indywidualnych objawów, ryzyka zdrowotnego oraz korzyści wynikających z terapii.
Kiedy oczekiwać menopauzy? Czy można to przewidzieć?
Menopauza nie jest sexy w naszej kulturze. Jednak jest to proces naturalny i nieunikniony. Gdy kobieta zbliża się do późnej trzydziestki lub początku czterdziestki, jej jajniki stopniowo coraz rzadziej owulują, co prowadzi do spadku produkcji hormonów. W końcu jajniki całkowicie przestają uwalniać komórki jajowe, a poziom hormonów znacznie spada, co prowadzi do menopauzy. Dlaczego jedna kobieta doświadcza tego w wieku 40 lat inna grubo po 50tce? W dużej mierze to genetyka (jeśli masz możliwość zapytaj mamę, kiedy przechodziła menopauzę). Przewidzenie dokładnego momentu, kiedy nastąpi menopauza lub perimenopauza, może być trudne, ponieważ każda kobieta ma unikalne cechy genetyczne i życiowe, które mogą wpływać na ten proces. Niemniej istnieją pewne czynniki, które można wziąć pod uwagę przy szacowaniu wieku, w którym te fazy wystąpią:
- Historia rodzinna - istnieje tendencja do dziedziczenia wieku menopauzy z matki na córkę. Jeśli matka doświadczyła menopauzy wcześnie lub późno, istnieje większe prawdopodobieństwo, że córka przejdzie przez podobny proces w podobnym wieku.
- Palenie papierosów - palenie papierosów może skrócić czas dojrzewania jajników i przyspieszyć menopauzę.
- Masa ciała - zarówno nadwaga, jak i niedowaga mogą wpływać na wiek menopauzy. Kobiety o niższej masie ciała lub o dużej aktywności fizycznej mogą osiągnąć menopauzę wcześniej, podczas gdy otyłe kobiety mogą mieć tendencję do menopauzy później.
- Zdrowie ogólne - choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy choroby tarczycy, mogą wpływać na wiek menopauzy. Chirurgiczne usunięcie jajników lub chemioterapia również może przyspieszyć nadejście menopauzy.
- Stres - wysoki poziom stresu może wpłynąć na regularność cyklu menstruacyjnego i przyspieszyć nadejście menopauzy
Podsumowując, okres perimenopauzy bywa bardzo trudny dla wielu kobiet. Tym bardziej że tak niewiele się o nim mówi i kobiety często czują się zagubione i zdezorientowane tym co się dzieje i nie wiedzą jak sobie pomóc. Kluczowe w tym okresie jest znalezienie dobrego specjalisty, który ma doświadczenie we wsparciu kobiet w perimenopauzie. Niestety nie każdy lekarz ginekolog lub lekarz rodzinny potraktuje ten okres z należytą uwagą i wciąż jeszcze nie każdy specjalista ma wystarczającą wiedzę w tym temacie. Nie poddawaj się jednak! W czasach internetu i łatwego dostępu do informacji, na pewno jesteś w stanie znaleźć specjalistę, który wesprze Cię w tym okresie, tak abyś mogła kontynuować życie w zdrowiu i poczuciu szczęścia!
