Wiele par podejmując starania o dziecko liczy, że szybko ich marzenie o rodzicielstwie zostanie spełnione. Upływające miesiące, a nawet lata, bez upragnionej ciąży są trudne dla obojga partnerów. W Polsce niepłodność dotyka już nawet 20% par w wieku rozrodczym, nie jest to zatem rzadki problem. Gdzie szukać pomocy? Pierwszym krokiem powinna być konsultacja u specjalisty leczenia niepłodności, który pomoże zdiagnozować przyczynę niepowodzeń i zaplanować leczenie.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Kilkumiesięczne starania o dziecko są zupełnie naturalne, natomiast jeżeli para przez około 12 miesięcy nie może doczekać się pozytywnego testu ciążowego, w takiej sytuacji warto zgłosić się do kliniki leczenia niepłodności. W przypadku kobiet po 35. roku życia, nawet już po 6 miesiącach, bowiem z wiekiem płodność znacznie spada. Odpowiednia diagnostyka obojga partnerów i podjęcie właściwych metod leczenia daje szansę na uzyskanie upragnionej ciąży i urodzenie dziecka.
- Niepłodność w równym stopniu dotyka kobiety i mężczyzn, dlatego, gdy pojawiają się problemy z uzyskaniem ciąży, para wspólnie powinna zgłosić się do lekarza. Zaburzenia w obszarze płodności mogą być wynikiem wielu czynników, zarówno endokrynologicznych, genetycznych, różnego rodzaju chorób, nieprawidłowości w budowie narządu rodnego, ale również niezdrowego trybu życia. W wielu przypadkach, bez wsparcia medycyny, zastosowania odpowiedniego leczenia farmakologicznego, zabiegowego, inseminacji lub in vitro, szanse na naturalne poczęcie dziecka są znikome. Nie należy także zwlekać z podjęciem leczenia, gdyż upływający czas nie jest sprzymierzeńcem płodności – zaznacza dr n. med. Grzegorz Mrugacz, specjalista ds. leczenia niepłodności i dyrektor medyczny Kliniki Bocian.
Przygotowania do wizyty
Przed pierwszą wizytą u lekarza zajmującego się problemami rozrodu nie trzeba wykonywać żadnych badań, specjalista dopiero podczas konsultacji zdecyduje, co należy skontrolować. Pomocna może okazać się natomiast dotychczasowa dokumentacja medyczna, jeżeli para taką posiada, którą warto mieć przy sobie, w tym np. wypisy ze szpitala, zaświadczenia lekarskie, aktualne badania laboratoryjne, obrazowe – jeżeli były ostatnio wykonywane, informacje o przebytych chorobach, przeprowadzonych operacjach, zabiegach. W sytuacji, gdy para podejmuje leczenie w nowym miejscu, a ma już za sobą podejście do inseminacji lub in vitro, również powinna o tym poinformować.
Wywiad medyczny
Ważnym elementem pierwszej wizyty u specjalisty leczenia niepłodności jest dokładny wywiad medyczny, przeprowadzany zarówno z kobietą, jak i mężczyzną. Może dostarczyć wielu istotnych informacji, które pomogą zaplanować dalszą diagnostykę i leczenie. Lekarz będzie potrzebował podstawowych danych dotyczących wzrostu, wieku, wagi. Kluczowa jest ocena cyklu miesięcznego kobiety, stąd też wynikają szczegółowe pytania związane z terminem pierwszej miesiączki, datą rozpoczęcia ostatniej menstruacji, średnią długością cyklu, okresu oraz obfitością krwawienia. Jeżeli występują dolegliwości podczas cyklu, plamienia międzymiesiączkowe pacjentka powinna również o tym wspomnieć. Lekarz zapyta również o to, jak długo para stara się o dziecko, o kwestie współżycia, stosowanej antykoncepcji oraz o ewentualne wcześniejsze ciąże i poronienia. Ważne w leczeniu niepłodności są zdiagnozowane nieprawidłowości i choroby. W przypadku kobiet zwłaszcza torbiele jajników, mięśniaki, polipy macicy, choroba Hashimoto i inne zaburzenia działania tarczycy, endometrioza, PCOS, hiperprolaktynemia, dysfunkcja gruczołów nadnerczowych, jak również cukrzyca i nowotwory.
- Równie ważne jest zebranie szczegółowego wywiadu od partnera pacjentki, którego stan zdrowia też może przyczyniać się do problemów z poczęciem dziecka. Istotne jest ustalenie, czy mężczyzna leczył się już u androloga, miał wcześniej robione badanie nasienia i jaki był jego wynik. Pytania mogą również dotyczyć niektórych dolegliwości i przebytych wcześniej chorób mających wpływ na płodność. Do nich należą chociażby nieprawidłowości anatomiczne układu rozrodczego, żylaki powrózka nasiennego, zapalenia i infekcje pęcherza moczowego, gruczołu krokowego oraz najądrza, zaburzenia erekcji, czy też choroby wirusowe, jak świnka – dodaje dr n. med. Grzegorz Mrugacz z Kliniki Bocian.
Przed wizytą warto także dokładnie poznać historię problemów zdrowotnych u najbliższych członków rodziny, zwłaszcza dowiedzieć się, czy ktoś bliski również borykał się z niepłodnością. Szczególnie ważne jest także występowanie chorób i mutacji genetycznych w rodzinie, np. powodujących zatory i zakrzepy, jak również poronienia. Takie informacje pozwolą zawęzić obszar poszukiwania przyczyn niepowodzeń. Czytaj więcej: 50 pytań, na które warto znać odpowiedź przy pierwszej wizycie w klinice.
Używki a niepłodność
Ze względu na to, że korzystanie z używek zmniejsza szanse na zdrową ciążę, lekarz zapyta też o nie podczas badania podmiotowego. Dotyczy to przede wszystkim palenia papierosów, spożywania alkoholu, przyjmowania wszelkiego rodzaju narkotyków i sterydów. Pacjenci w tym zakresie powinni być szczerzy z lekarzem, bowiem nałogi, niezdrowy styl życia, mogą szkodzić płodności, natomiast świadomość ich istnienia pomoże zaplanować właściwą terapię.
Badanie ginekologiczne i USG
Podczas wizyty lekarz również przeprowadzi badanie ginekologiczne i USG transwaginalne, które może być wykonywane także w trakcie krwawienia miesięcznego. Takie badania pomagają ocenić strukturę jajników, jajowodów i macicy oraz grubość endometrium, czyli błony śluzowej macicy. Pozwalają również wykryć ewentualne wady anatomiczne i nieprawidłowe zmiany w obrębie kobiecych narządów rodnych.
Dalsza diagnostyka i leczenie
Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu medycznego , badań ginekologicznych i ultrasonograficznych decyduje, jakie dalsze badania warto wykonać. Najczęściej mężczyźni kierowani są na badania nasienia, kobiety z kolei na oznaczenie hormonów w tym m.in. prolaktyny (PRL), hormonu luteinizującego (LH), folikulotropowego (FSH), estradiolu (E2), testosteronu (T), progesteronu (PRG), hormonów tarczycy (TSH, fT4), hormonu antymüllerowskiego (AMH). Po otrzymaniu i analizie wyników lekarz razem z parą ustala dalsze leczenie, ewentualnie jeszcze bardziej poszerzoną diagnostykę. W zależności od indywidualnych potrzeb może to być np. badanie drożności jajowodów, histeroskopia, laparoskopia, czy też szczegółowe badanie nasienia. W większości przypadków niepłodność można pokonać, czasem wystarczy zastosowanie odpowiednich leków, przeprowadzenie zabiegów, ale dla niektórych par to in vitro jest jedyną szansą na ciążę i urodzenie dziecka.
