OvuFriend: Niepłodność nie wybiera, pojawia się nieproszona i najczęściej jest ogromnym zaskoczeniem dla każdej kobiety.
O chorobie mówi się, że nie wybiera, a więc przeżywanie niepłodności może mieć wiele punktów stycznych z nagle pojawiającą się ciężką chorobą. Niepłodne pary często słyszą rady, aby się wyluzować, odstresować, wyjechać na urlop, albo nie przejmować tak bardzo, bo przecież są jeszcze młodzi i nie jedyni z takim kłopotem. Wiele osób z ich otoczenia nie jest w stanie zrozumieć, że niepłodność może być jednym z najgorszych dołków życiowych, że może być w odbiorze tak samo trudna jak ciężka choroba, czy jakaś tragedia życiowa. Badania pokazują, że stres z powodu doświadczanej niepłodności jest porównywalny z tym, jaki przeżywają osoby z chorobą nowotworową lub po utracie bliskiej osoby - jak radzić sobie ze stresem podczas starań o dziecko. Uczucia jakich się wtedy doświadcza bywają bardzo silne, przeszywające, ambiwalentne.
Jest Pani współautorką ciekawej książki dla osób starających się o dziecko. Co było głównym powodem powstania tej książki? Co każda z Pań wniosła w tą książkę, jeśli można to tak ująć?
„Nadzieję na nowe życie” napisałyśmy korzystając z doświadczeń własnych. Zarówno osobistych – Asia i Justyna mają za sobą lata walki z niepłodnością, jak i zawodowych – ja i Justyna od 2009 roku pod szyldem Wielkie Chcenie wspieramy osoby mające problemy z płodnością. Asia przelewała na papier swoje uczucia, dając początek jednemu z dwóch filarów naszej książki, części literackiej, czyli pamiętnikowi fikcyjnej Anny. Potem Justyna ubogacała to pisanie swoją perspektywą przeżytej niepłodności oraz jako psycholog rozpoczęła pisanie drugiego filaru, czyli części poradnikowej. A następnie ja dołączyłam wykorzystując swoją wiedzę i kilkuletnie doświadczenie bycia doradcą ds. niepłodności. Nie można zatem powiedzieć, że istniał jeden powód dla którego książka powstała. Osoby zainteresowane mogą przeczytać prolog, w którym wyjaśniamy historię książki. Najważniejsze jest jednak nie to jaki był powód, tylko jaki był i jest cel. Chcemy wspierać osoby, które przeżywają jeden z najgorszych okresów w swoim życiu, kiedy niepłodność paraliżuje i odbiera radość życia. Chcemy pokazać, że można żyć! Mimo wszystko! Chcemy dążyć do zmiany powszechnego myślenia o niepłodności, że to głównie problem medyczny, zdrowotny. My zaś trudności z poczęciem traktujemy, jako wielowątkowe, wieloczynnikowe doświadczenie o wielu różnych obliczach.
Czy psychologowi łatwiej poradzić sobie w sytuacji przedłużających się starań o dziecko?
To jak sobie dana osoba z nimi radzi zależy od wielu czynników, m.in. od: konstrukcji psychofizycznej, doświadczeń życiowych, wykształcenia i wiedzy. Psychologowi zatem może być łatwiej, ale nie oznacza to wcale, że tak będzie. Bo uczucia zaczynają się tam, gdzie się kończy myślenie, a więc wiedza psychologiczna nie gwarantuje, że nie doświadczy się skrajnych, rozdzierających od środka emocji.
Piszą Panie o niepłodności i jej przenikaniu do wszystkich obszarów życia. Zaczynając od relacji społecznych, poprzez obniżone poczucie własnej wartości, a kończąc na życiu zawodowym i aspektach ekonomicznych. Czy jest jakiś sposób, aby powstrzymać ten rozległy charakter niepłodności?
Pisanie czy mówienie o tym, że niepłodność dotyczy niemal każdej sfery życia, ma na celu pokazanie, że nie jest ona, jak powszechnie się sądzi głównie problemem zdrowotnym, medycznym. Idąc dalej warto zauważyć dwutorowy związek niepłodności z szeroko rozumianą psychiką czy po prostu z życiem pary, która jej doświadcza. Znaczy to tyle, że niepłodność wpływa na wiele obszarów życia przy jednoczesnym wpływaniu tychże sfer na pojawianie się kłopotów z płodnością.
Zatem chcąc powstrzymać jej jak to Pani nazwała rozległy charakter, należy dbać nie tylko o zdrowie, o płodność, witalność, ciało, ale także o relacje z bliskimi, o doświadczanie radości życia, hobby, o dobrze spędzany czas wolny, zadowolenie z pracy, o kobiecość i męskość, satysfakcjonujący, a nie tylko z zegarkiem w ręku seks - jak zachować namiętność i spontaniczność podczas starań o dziecko? Można, a czasem trzeba zająć się przeszłością, trudnymi doświadczeniami z dzieciństwa, bolesnymi wspomnieniami (poronienia, utrata bliskiej osoby), nieprawidłowymi wzorcami z dzieciństwa (np. dotyczącymi ciąży, porodu czy rodzicielstwa), niekiedy traumami czy zbyt wysokim poziomem stresu. Warto pochylić się nad marzeniami i może zacząć je realizować już, teraz, zaraz, a nie dopiero jak „to już się stanie” i nadejdzie upragnione życie z dzieckiem, wszak wtedy może nie być na nie miejsca i czasu.
Kobiety bardzo często ukrywają swoje problemy z płodnością – nawet przed najbliższą rodziną i przyjaciółmi. Tak jest nam łatwiej? Po co to robimy?
Są osoby, które niemal od początku otwarcie mówią, że mają problem z poczęciem. To jednak mniejszość. Zazwyczaj zarówno kobiety, jak i mężczyźni nie są skorzy do dzielenia się tymi kłopotami. Płodność a tym bardziej niepłodność, to sfera bardzo intymna, delikatna. Jeśli dodamy do tego nierzadkie poczucia bycia gorszym (od na przykład większości znajomych czy rówieśników, którzy mają dzieci), bycia wybrakowanym (nie mogę spłodzić, dać życia, urodzić to znaczy, że ze mną coś nie w porządku), bycia chorym (rozliczne badania, diagnozy, wizyty u lekarzy nie sprzyjają aurze zdrowia) oraz raniące dociekania ze strony ciekawskich czy choćby życzliwych nieudolnie („Kiedy dzidziuś, chyba już pora?”, „A wy co, stawiacie na karierę?”, „Powiedzieć Wam, jak się to robi?”) to powinno przestać dziwić zamykanie się pary przed światem.
Praca z osobami doświadczającymi kłopotów z płodnością, zarówno podczas konsultacji indywidualnych, czy warsztatów grupowych jakie prowadzimy z Justyną, pokazuje, że warto jednak mówić. Najbliższym, bo nierzadko daje to poczucie ulgi, znajomym - bo pozwala zadbać o własne granice. Trzeba to tylko robić w zgodzie ze sobą, asertywnie, w takim stopniu i zakresie na jaki ma się gotowość. Wścibskim można zawsze powiedzieć „Nie udaje się nam mieć dziecka, jeśli się to zmieni, powiadomimy was o tym”.
A co w sytuacji, gdy kobieta otworzyła się przed najbliższymi i nie otrzymała od nich wystarczającego wsparcia? W OvuFriend kobiety często skarżą się na niestosowne pytania, "dobre rady", a nawet niesmaczne żarty ze strony otoczenia. Jak sobie z tym radzić?
Przede wszystkim należy sobie odpowiedzieć na pytanie ile, czego i komu mam ochotę mówić? Można spróbować sobie spisać wszystkie te trudne pytania, żarty czy docinki i na spokojnie zastanowić, co mogą albo powinni wiedzieć o mnie ich autorzy. A potem przećwiczyć odpowiedzi – w myślach, na kartce, przed przyjaciółką albo psychoterapeutą. Należy pamiętać, że to osoba doświadczająca niepłodności wyznacza granice, a nie ten kto pyta. Pomocna jest zasada „Będą cię traktować tak, jak sobie na to pozwolisz”, albo idąc dalej „Będą cię traktować tak, jak ty się będziesz traktować”. Rozwinięcie tych myśli, jak i konkretne, pomocne wskazówki, jak sięgać po wsparcie i od kogo je brać, są zawarte w książce „Nadzieja na nowe życie”.
Panie jako autorki, psychologowie, doradczynie ds. niepłodności - mają na co dzień do czynienia z kobietami, które bezskutecznie starają się o dziecko. Czy przez lata zbierania doświadczeń – własnych i tych czerpanych od innych – udało się Paniom wypracować dekalog walki z niepłodnością, który jest uniwersalny i może być drogowskazem dla kobiet, które pragną dziecka?
Myślę, że tych dekalogów mogłybyśmy spisać kilka :) Oto jeden z nich napisany przez Asię i Justynę:
1. Sytuacja niepłodności dotyczy zarówno kobiety jak i mężczyzny. Każdy z partnerów może podjąć działania zwiększające szanse na poczęcie.
2. Pamiętaj nie jesteś osobą niepłodną, ale doświadczasz kłopotów z płodnością. Zmiana myślenia o sobie ma duże znaczenie.
3. Niepłodność wpływa na Twoje samopoczucie i doświadczane emocje. Te zaś obniżają Twoją płodność. Przerwij błędne koło niepłodności znajdując sposoby na obniżenie poziomu stresu!
4. Nie zawieszaj swojego życia, nie odkładaj swoich marzeń i pragnień na potem. To właśnie teraz potrzebujesz działań dających Ci siłę, radość i energię!
5. To, że jest Ci ciężko, że zazdrościsz innym i płaczesz jest normalne. Inne kobiety w tej sytuacji też tak reagują.
6. W czasie starań o dziecko, szczególnie zadbaj o swoją relację z mężem/partnerem! Aktywnie szukaj tego, co sprawia Wam radość!
7. W przypadku starań o dziecko bardzo ważna jest współpraca z kompetentnym i zaufanym lekarzem.
8. Nie zamykaj się w sobie, korzystaj z pomocy życzliwych Ci osób. Poinformowanie innych o tym, co przeżywacie często sprawia, że ludzie stają się bardziej delikatni.
9. Nie wahaj się szukać wsparcia u specjalistów. Jeśli czujesz, że tego potrzebujesz skontaktuj się z psychologiem, doradcą ds. niepłodności lub przeczytaj dobrą książkę dającą wsparcie.
10. Na płodność wpływa wiele czynników, m.in. doświadczane emocje, styl życia, stres, dieta, masa ciała, zdrowie, i inne. Przyjrzyj się, czy zmiana w jakimś obszarze może wzmocnić Waszą płodność!