Każdy kolejny początek cyklu to czas, w którym para zmagająca się z niepłodnością doświadcza najtrudniejszych emocji związanych ze staraniami o dziecko w skali miesiąca. Miesiączka oznacza w tej sytuacji żałobę po utracie nadziei i poczucie kolejnego rozpadania się na miliony kawałków.
Z czasem, sił i możliwości na ponowne pozbieranie się jest coraz mniej. Zgodnie z wynikami badań (Domad A.D, Broome A., Zuttermeister P.C., Seibel M., Friedman R. 1992:The prevalence and predictability of depression in infertile women. Fertility and Sterility 58:1158-1163 ), kobiety starające się od dłuższego czasu o dziecko w porównaniu z grupą kontrolną (zdrowe kobiety) są dwukrotnie bardziej narażone na wystąpienie jednego z najczęściej występujących zaburzeń nastroju - depresji.
Życie podporządkowane staraniom o dziecko...
Niepłodność, jako choroba długoterminowa wiąże się z całościowym przeorganizowaniem życia, które wraz z długością trwania starań zaczyna zmieniać się z życia osoby zdrowej na życie osoby, której czas wolny i zasoby finansowe są w znacznym stopniu zależne od przebiegu leczenia. Brak efektów w postaci ciąży wiąże się z frustracją i poczuciem, że wszystko co w danym momencie robi para by w ich życiu pojawiło się dziecko jest pozbawione sensu.
Para funkcjonuje w taki sposób, dopóki nie wydarzy się w pewnym momencie coś, co sprawi że trwanie w takim schemacie wydaje się być w dalszym ciągu poza ich możliwościami np. w bliskiej rodzinie/gronie znajomych pojawia się ciąża, para ma za sobą nieudaną procedurę in vitro lub w trakcie konsultacji lekarz prowadzący wskazał jako kolejny możliwy punkt leczenia adopcję prenatalną, na którą pacjenci nie czują się gotowi. Wymienione przeze mnie sytuacje są jednymi z najczęstszych momentów poszukiwania wsparcia w gabinecie psychoterapeutycznym. Emocje, jakie wtedy się pojawiają są bardziej intensywne niż do tej pory, w związku z czym przychodzi moment kryzysowy, w którym w szczególny sposób należy zaopiekować się sobą (czytaj więcej: problemy z płodnością - kiedy warto skorzystać z pomocy psychologicznej?).
Trudne emocje podczas starań o dziecko
Wszystkie emocje, nawet te których się wstydzimy, są prawidłowe. Pojawiają się w odpowiedzi na to, co dzieje się w naszym życiu. Mówią nam, co jest dla nas ważne, a co nie ma dla nas znaczenia. Wobec emocji możemy postąpić dwojako. Możemy je wypierać lub możemy spróbować je rozpoznać i wyrazić w sposób bezpieczny dla siebie oraz naszego otoczenia. Wyparcie to droga na skróty. Mechanizm wypierania działa trochę jak sprytny więzień, który próbuje uciec. Wykorzysta każdą możliwość nieuwagi strażnika, będzie kopał tunele nocą lub ewentualnie połykał widelce by na chwilę wyjść z celi. Jednym słowem ucieknie w najmniej spodziewanym momencie.
Podobnie zadzieje się więc z wypartymi uczuciami i emocjami. Możemy mieć wrażenie, że trzymamy wszystko pod kontrolą, ale w pewnym momencie mogą pojawić się zaskakujące objawy somatyczne np. intensywnie bóle głowy, brzucha, problemy z trawieniem, hiperwentylacja, bezsenność... Coś co na pierwszy rzut oka nie wydaje się być powiązane z naszym wewnętrznym światem uczuć i emocji. Pozostaje opcja nr 2: akceptacja i wyrażenie. Pierwszym krokiem na tej drodze jest rozpoznanie tego co czujemy i nazwanie. Krok drugi to porozmawianie o nich z zaufaną osobą (czytaj więcej: jak powiedzieć innym o problemach z płodnością). Krok trzeci to wyrażenie ich w sposób, jaki jest zgodny z naszymi preferencjami. Jedni wyrażają je w formie aktywności fizycznej, inni tworzą bloga, dzieła artystyczne, kulinarne lub przekopują ogródek. Każdy z tych sposobów jest dobry o ile pasuje danej osobie.
Czy oznacza to, że niechciane emocje i uczucia już się nie pojawią w naszym życiu? Nie, powrócą nie raz, ale już nie spotkają na swojej drodze kogoś bezradnego a kogoś, kto jest na nie przygotowany. Wszystko co czuje człowiek jest prawidłowe i na miejscu. Nie ma złych (negatywnych) emocji. Są jedynie te niezaopiekowanie.
Comiesięczne rozczarowanie... jak zmienić podejście?
W dłuższej perspektywie wpływ na nasz emocjonalny odbiór sytuacji ma fakt, co ona dla nas oznacza. Jeżeli dany cykl rozpatrujemy w kategorii ostatecznej szansy na rodzicielstwo to możemy doświadczyć bardzo głębokich uczuć, takich jak rozpacz. Zmiana perspektywy w sytuacji długoterminowej choroby o niepewnym przebiegu jakim jest niepłodność, jest procesem rozłożonym w czasie.
W psychoterapii pomocne są ćwiczenia, jakie pacjent może wykonać i wprowadzić w życie. Na koniec swojego artykułu podzielę się jednym z tych, które stosuję w pracy z pacjentami. Polecenie do niego brzmi następująco: ,,Co chciałbyś/chciałabyś aby wydarzyło się w Twoim życiu w ciągu następnych 12 miesięcy". Odpowiedź udziela się na diagramie kołowym, na którym 1/4 koła jest przeznaczona na to, aby była to ciąża. To co się pojawi i jakie będzie miało proporcje na diagramie jest już indywidualną sprawą pacjenta. Co ważne, diagram nie musi być wypełniony do końca. Może w nim pozostać kawałek pustego pola, tak aby pacjent nie czuł się zobowiązany do wypełniania go za wszelką cenę. Najważniejsze, aby osobie wypełniającej go towarzyszyło poczucie bycia autentycznym w relacji ze sobą i z tym co się pojawia.
