Cyklicznie publikowane raporty WHO wskazują, że w parametry nasienia na przestrzeni lat uległy pogorszeniu. Nasienie współczesnych mężczyzn jest dużo gorszej jakości niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Zmniejsza się liczba prawidłowo ukształtowanych plemników, pogarsza się ich morfologia, ale także obserwowany jest spadek ich ruchliwości To wszystko bezpośrednio przekłada się na obniżenie szans na zajście w ciążę. Jakie są przyczyny pogarszania się jakości nasienia? . Jak z nimi walczyć i tym samym zwiększyć szanse na zapłodnienie?
Płodność mężczyzn - jakie są najczęstsze przyczyny obniżonej płodności?
Męska płodność jest ściśle związana z procesem powstawania i dojrzewania plemników. Ten wieloetapowy proces jest kontrolowany hormonalnie przez testosteron. Zaburzenia na którymkolwiek z etapów powstawania nasienia mogą prowadzić do niepłodności.
Same czynniki najczęściej dzielimy na:
-
przedjądrowe – związane z wydzielaniem hormonów płciowych,
-
jądrowe – obejmujące wady jąder (wrodzone, a także nabyte),
-
pozajądrowe – np. niedrożność nasieniowodów, a w skrajnych przypadkach - wrodzony brak nasieniowodów (tu konsekwencją jest bezpłodność).
Jedną z chorób predysponujących do niepłodności męskiej jest cukrzyca. W jej przebiegu obserwowane są zarówno zaburzenia erekcji, jak i obniżenie parametrów nasienia. Nadwaga i otyłość, siedzący tryb życia i nieprawidłowa dieta powodują, że coraz młodsze osoby mogą borykać się z cukrzycą typu II i jej konsekwencjami.
Coraz większą uwagę zwraca się na czynniki środowiskowe, ponieważ wiele związków oraz substancji może wpływać negatywnie na męskie nasienie (czytaj więcej: niepłodność u mężczyzn).
Ryzyko wystąpienia niepłodności może zwiększać:
-
ekspozycja na metale ciężkie (kadm, ołów rtęć), pestycydy, dioksyny, furany
-
bisfenol A - jest ksenobiotykiem, który wykazuje zdolność do interakcji z układem hormonalnym i pogarszając jakość nasienia (związek obecny w sztucznych tworzywach np. plastiku)
-
wysoka temperatura - w kontekście podwyższenia temperatury w jądrach, przez co może być zaburzona spermatogeneza (proces powstawania nasienia),
-
nieprawidłowa masa ciała, otyłość – nadmierna tkanka tłuszczowa wpływa na wydzielanie m.in. hormonów płciowych,
-
niedoborowa dieta – uboga, mało urozmaicona dieta, w której nie dostarcza się niezbędnych substancji odżywczych, brak substancji antyoksydacyjnych zwiększa ryzyko uszkodzeń błony komórkowej i DNA plemników,
-
alkohol – wpływa niekorzystnie m.in. na przyswajanie cynku, niezwykle istotnego dla męskiej płodności,
-
palenie papierosów – w dymie papierosowym są związki pogarszające jakość nasienia, a także powodujące uszkodzenia materiału genetycznego męskich komórek rozrodczych.
Płodność mężczyzn - sposoby na poprawę
Jeśli niepłodność nie wynika z wrodzonych wad, zmiana stylu życia, odstawienie używek, dostarczanie do organizmu ważnych składników odżywczych w kontekście męskiej płodności, mogą w znaczący sposób wpłynąć na męską płodność, poprawić parametry nasienia i tym samym wspomóc starania o dziecko (czytaj więcej: plemniki pod lupą).
Wzbogacenie diety w antyoksydanty i cenne kwasy tłuszczowe
Niwelują one działanie wolnych rodników (m.in. witamina C, E, a także cynk). Ten ostatni odgrywa ważną rolę w utrzymywaniu struktury DNA. Pary starające się o poczęcie zwykle częściej uprawiają sex, dlatego mężczyźni wykazujący większą aktywność seksualną powinni zwiększyć przyjmowanie tego pierwiastka, ze względu na jego znaczną utratę wraz z nasieniem.
Korzystne będzie również zwiększenie spożycia jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych przy minimalizacji tych nasyconych – te prozdrowotne znajdziesz np. w oleju lnianym, awokado, oleju rzepakowym, orzechach włoskich (czytaj więcej: jak poprawić jakość nasienia za pomocą diety).
Korzystanie ze specjalistycznych lubrykantów
Dobrym pomysłem podczas starań o dziecko może być skorzystanie z preparatów stworzonych z myślą o parach, które mają problemy z poczęciem. Przykładem może być Conceive Plus. Formuła żelu została wzbogacona o istotne dla męskiej płodności jony wapnia i magnezu. Jest to lubrykant na bazie wody, nie zawiera olejów i substancji, które mogłyby obniżać ruchliwość plemników czy skracać ich żywotność. Jest to częsta obawa związana ze stosowaniem zwykłych lubrykantów. Żel dla par starających się o dziecko został przebadany i wyniki tych prób nie wskazują na negatywne oddziaływanie. Duża w tym rola odpowiedniego składu , którego pH jest zgodne z pH spermy ludzkiej.
Żel może okazać się pomocny nie tylko przy problemach z męską płodnością, ale również będzie się sprawdzał u kobiet borykających się z problemem suchości pochwy (co istotne imituje naturalne płyny ciała). To także sposób na zwiększenie przyjemności odczuwanych doznań, czy urozmaicenie życia seksualnego.:
Zmniejszenie masy ciała i rezygnacja z używek
Najlepiej poprzez dietę z dobrze dobranym deficytem energetycznym (nierestrykcyjną), w połączeniu ze zwiększeniem aktywności fizycznej. Celem jest nie tylko zmniejszenie masy ciała, ale jednoczesne utrzymanie wysokiego poziomu odżywienia.
Pomocne będzie zminimalizowanie spożycia alkoholu (lub jego całkowite wyeliminowanie), a także rezygnacja z palenia tytoniu.
Zadbanie o prawidłową dla plemników temperaturę
Zalecenie to dotyczy przede wszystkim unikania przebywania w pomieszczeniach o wysokiej temperaturze, pracy z laptopem na kolanach, długotrwałego przebywania w siedzącej pozycji zwłaszcza w ubraniach z nieprzewiewnych materiałów, unikanie gorących kąpieli, czy podgrzewanych siedzeń w samochodzie.
Bibliografia:
Bomba M, Rusin M. Wpływ czynników środowiskowych na występowanie zjawiska niepłodności u mężczyzn. Med Og Nauk Zdr. 2021.
Kratz E., Achcińska M. Mechanizmy molekularne w procesie zapłodnienia: rola czynnika męskiego. Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 784-795.
Jeznach-Steinhagen A., Czerwonogrodzka-Senczyna A. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2013, tom 9, nr 1.
Zdrojewicz Z., Wiśniewska A. Rola cynku w seksualności mężczyzn. Adv Clin Exp Med 2005, 14, 6, 1295–1300
