Problemy z tarczycą - przyczyny, objawy, wpływ na płodność

Zaburzenia tarczycy coraz częściej stwierdzane są u kobiet planujących zajście w ciążę i skutecznie mogą to utrudnić. Nieprawidłowo funkcjonująca tarczyca może być również przyczyną poronień. Najczęściej, kobiety zmagają się z niedoczynnością oraz nadczynnością tarczycy, a także chorobami Hashimoto czy Gravesa-Basedowa. Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy zaburzeń tarczycy? Jak wygląda diagnostyka i leczenie? I przede wszystkim, jak problemy z tarczycą wpływają na płodność?

 

Nadczynność tarczycy może mieć kilka przyczyn. Jedną z nich jest autoimmunologiczna choroba Gravesa-Basedowa. Inne czynniki to guzki tarczycy i zapalenie tarczycy. Czasem, nadczynność spowodowana jest nienowotworowym guzem przysadki mózgowej zlokalizowanym u podstawy mózgu, spożywaniem zbyt dużej ilości jodu lub przyjmowaniem zbyt dużej ilości hormonów tarczycy.

 

Niedoczynność tarczycy może być spowodowana uszkodzeniem gruczołu tarczowego (czytaj więcej o niedoczynności tarczycy tutaj). Mówimy wtedy o pierwotnej niedoczynności tarczycy. Wtórna niedoczynność tarczycy spowodowana jest zmniejszoną stymulacją ze strony przysadki mózgowej, która zmniejsza produkcję TSH w organizmie. Do źródeł pierwotnej niedoczynności tarczycy należy między innymi choroba Hashimoto. 

 

 

Głównymi objawami nadczynności tarczycy są: chudnięcie, przyspieszenie pracy serca, rozdrażnienie, nerwowość, niepokój, uczucie osłabienia, drżenie rąk, częste oddawanie stolca, kłopoty ze snem, potliwość, skąpe i rzadsze miesiączki. Na nadczynność tarczycy choruje ok. 2% dorosłych - zapada na nią cztery razy więcej kobiet niż mężczyzn. W 70% jej przyczyną jest choroba genetyczna Gravesa-Basedowa.

 

Głównymi objawami niedoczynności tarczycy są: zmęczenie oraz senność, nietolerancja zimna, pogorszenie pamięci, zwiększenie wagi ciała, zaparcia, wolna czynność akcji serca, depresja, zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, bóle kostno-stawowe, sucha, łuszcząca się skóra, łamliwość włosów i paznokci, osłabienie libido. Pełnoobjawowa niedoczynność tarczycy dotyczy 5-7% dorosłych kobiet i 1% mężczyzn. Na hipotyreozę aż pięciokrotnie częściej zapadają kobiety niż mężczyźni.

 

Objawy Hashimoto (czytaj więcej o Hashimoto tutaj) przez wiele lat mogą być niezauważalne, jednak, jeśli je dostrzegamy, nie powinniśmy ich w żaden sposób lekceważyć. Są to m.in.: zmęczenie, bladość lub obrzęk twarzy, senność, ciągłe uczucie zimna, przybranie na wadze, wypadanie i łamliwość włosów, nieregularne lub obfite miesiączki, trudności w zajściu w ciążę czy depresja. To z jakimi objawami musi mierzyć się pacjent, zależy od czasu trwania choroby i jej nasilenia. Zaawansowane i nieleczone Hashimoto może prowadzić do chorób serca, niepłodności czy nawet śpiączki. 

 

W przypadku choroby Gravesa-Basedowa częste są zaostrzenia i remisje objawów. Dominują tutaj nerwowość, zmęczenie, wzmożona potliwość, nietolerancja ciepła, kołatanie serca, ubytek masy ciała, tachykardia, zwiększone napięcie tętna, a nawet bielactwo i łysienie plackowate. 

 

 

Nadczynność tarczycy rozpoznaje się podczas całokształtu obserwacji poczynionych przez lekarza i informacji zebranych przez niego podczas wywiadu lekarskiego z chorym oraz dzięki badaniu fizykalnemu, a także na podstawie badań laboratoryjnych. Badania te powinny określać stężenie odpowiednich hormonów we krwi, tzn. T3, T4 oraz TSH. Kobiety starające się o dziecko powinny podać do oceny lekarza wyniki badania TSH, a także w niektórych przypadkach stężenia FT4 i FT3. U kobiet, których wynik TSH mieści się w normie, lecz mieści się w górnej granicy, ważna jest także ocena stężenia przeciwciał antyTPO oraz aTg.

 

W sytuacji, gdy nadczynność tarczycy zostanie zdiagnozowana, jej przyczynę ustala się poprzez takie badania, jak: USG tarczycy, przeciwciała przeciwtarczycowe we krwi, szczególnie przeciwciała przeciwko receptorowi, biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BACC) tarczycy oraz scyntygrafię tarczycy.

 

Niedoczynność tarczycy diagnozuje się za pomocą badań hormonalnych – początkowo lekarz – nawet ten pierwszego kontaktu – może zlecić wykonanie stężenia TSH we krwi. Jeśli wynik będzie powyżej górnej granicy, lekarz zleci wykonanie pomiaru FT4. Gdy ten wynik będzie niski, oznacza to, że pacjent ma do czynienia z pierwotną niedoczynnością tarczycy, która wiąże się z chorobą tarczycy, nie samej przysadki. 

 

 

 

Jeśli niedoczynność tarczycy nie jest zdiagnozowana, kobieta może napotkać trudności z zajściem w ciążę, ponieważ jednym z objawów choroby są bezowulacyjne cykle, które w oczywisty sposób uniemożliwiają zapłodnienie. Jeśli kobieta jednak zajdzie w ciążę, przy niedoczynności tarczycy istnieje wysokie ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu i krwotoku poporodowego. Ważne więc, aby przed planowaną ciążą poddać się odpowiedniej diagnostyce. 

 

 

Kobiety cierpiące na nadczynność tarczycy na ogół nie mają problemów z zajściem w ciążę i nie zauważa się u nich zaburzeń owulacji. Bardziej na płodność w tym przypadku mają wpływ zaburzenia immunologiczne, jak choroba Gravesa-Basedowa, która może, lecz nie musi, być źródłem nadczynności tarczycy. 

 

 

Obecna medycyna jest na tyle szeroko rozwinięta, że pozwala kobietom cierpiącym na Hashimoto na zajście w ciążę. Sama choroba jednak utrudnia zapłodnienie i donoszenie ciąży. Dzieje się tak dlatego, że wytwarzana jest wówczas zbyt duża ilość prolaktyny, która jest odpowiedzialna za owulację, a brak jajeczkowania utrudnia zajście w ciążę. Ryzyko utraty dziecka jest wtedy dwukrotnie wyższe niż u zdrowej kobiety ciężarnej. Hashimoto może być również przyczyną wad rozwojowych u dziecka.  

 

 

Leczenie nadczyności tarczycy zależne jest od wieku pacjentki, przyczyn choroby, jej nasilenia, a także współistnienia innych chorób. Leczy się farmakologicznie – wówczas leki dobierane są indywidualnie przez lekarza specjalistę. Preparaty przeciwtarczycowe odpowiedzialne są za hamowanie produkcji hormonów tarczycy, a pacjent powinien pamiętać o regularności zażywania leków. Chorego można leczyć również izotopowo czy operacyjnie. W izotopowym leczeniu nadczynności tarczycy pacjent przyjmuje kapsułkę leczniczą z jodem. Tę metodę stosuje się przy łagodnej odmianie schorzenia. Operacja natomiast planowana jest u osób, u których podejrzewa się raka tarczycy lub którzy posiadają guzek uciskający tarczycę. 

 

Leczenie niedoczynności tarczycy polega głównie na przyjmowaniu hormonów tarczycy, które mają za zadanie uzupełnić ich brak w organizmie. Dawka i częstotliwość przyjmowania leku dopasowywane są indywidualnie do pacjenta. Rzadko za to schorzenie odpowiedzialny jest niedobór jodu. Jeśli jednak ma miejsce taka sytuacja, podaje się pacjentowi suplementy, które go zawierają. Epizodycznie wymagana jest hospitalizacja.