Przed miesiączką jesteś nerwowa? Masz zmienny, często obniżony nastrój? Twoje piersi są wrażliwe? A może masz po prostu większą ochotę na słodycze? Objawy i ich nasilenie mogą być różne, jednak wszystkie łączy jedno - mogą to być symptomy Zespołu Napięcia Przedmiesiączkowego. Jest to problem niedoceniany i zaniedbywany, często traktowany w społeczeństwie prześmiewczo, a ma bezpośredni wpływ na jakość życia wielu kobiet. Dowiedz się, czym jest Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego (PMS), a czym Przedmiesiączkowe Zaburzenie Dysforyczne (PMDD). Jakie są najczęstsze objawy? Czy PMS można leczyć?
PMS, czyli czym jest Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego?
Zespół napięcia przedmiesiączkowego to połączenie objawów fizycznych, emocjonalnych i behawioralnych, które występują u kobiet cyklicznie przed zbliżającą się miesiączką. U niektórych kobiet pierwsze objawy PMS mogą pojawiać się aż 14 dni przed menstruacją. Najczęściej jednak występują ok. 7. dni przed spodziewanym krwawieniem miesiączkowym (czytaj więcej: o miesiączce).
PMS jest bardzo powszechnym zjawiskiem wśród kobiet, wg statystyk aż 80% z nich doświadcza przynajmniej jednego z objawów typowych dla napięcia przedmiesiączkowego (np. ból głowy, ból piersi, rozdrażnienie, wzdęcia czy wzrost apetytu).
Jeśli objawy napięcia przedmiesiączkowego są na tyle dokuczliwe, że utrudniają codzienne funkcjonowanie, wpływają bardzo negatywnie na nastrój i samoocenę, a dolegliwości bólowe są na tak silne, że uniemożliwiają wykonywanie codziennych zadań - może to wskazywać na Przedmiesiączkowe Zaburzenie Dysforyczne (PMDD). PMDD to ciężka postać napięcia przedmiesiączkowego, która wymaga konsultacji lekarskiej. Na szczęście dotyka tylko niewielkiej liczby kobiet, około 3 - 8% kobiet.
Przyczyny PMS, czyli skąd się biorą te wszystkie dolegliwości przed miesiączką?
Przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego nie zostały jeszcze do końca odkryte. Większość ekspertów uważa jednak, że PMS jest wywoływany przede wszystkim przez wahania hormonalne, które zachodzą u kobiet w trakcie cyklu miesiączkowego.
Ponadto zespół napięcia przedmiesiączkowego może być efektem zmian w stężeniu neuroprzekaźników w mózgu, czyli ważnych substancji chemicznych. Jednym z nich jest serotonina, której niewystarczający poziom może wpływać na nasilenie objawów PMS. Niski poziom serotoniny może powodować obniżony nastrój, a nawet stany depresyjne, zmęczenie i zaburzenia snu.
Objawy PMS, czyli najczęstsze dolegliwości napięcia przedmiesiączkowego
Zarówno same objawy, jak i ich nasilenie mogą się bardzo różnić. Dolegliwości i ich natężenie może się również zmieniać z cyklu na cykl, niekiedy zmiany są na tyle subtelne, że ciężko je samodzielnie wychwycić. Dlatego w aplikacji OvuFriend warto zapisywać objawy występujące przez cały cykl miesiączkowy (nie tylko przed owulacją). To pozwala na bardzo dokładną analizę i wychwytywanie nawet drobnych zmian w poszczególnych cyklach miesiączkowych (czytaj więcej: czym jest śledzenie objawów PMS w aplikacji OvuFriend?).
Z analiz cykli miesiączkowych użytkowniczek OvuFriend wynika, że najczęstszymi objawami PMS są:
- obniżony nastrój / wahania nastroju,
- płaczliwość / nerwowość / lęk,
- bolesne / wrażliwe / tkliwe piersi,
- trądzik,
- ból głowy,
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego np. wzdęcia / zaparcia / biegunki,
- problemy ze snem,
- zmiany w libido,
- zmiany w apetycie / pragnienie,
- przyrost wagi / zatrzymywanie się wody w organizmie,
- zmęczenie / senność / problemy z koncentracją,
- ból brzucha / skurcze,
- obrzęki (np. stóp).
Kiedy objawy PMS mogą się nasilać?
Istnieją czynniki, które nie powodują, ale mogą nasilać zespół napięcia przedmiesiączkowego. Należą do nich:
- siedzący tryb życia,
- palenie papierosów i nadmierne spożywanie alkoholu,
- stresujący tryb życia,
- dieta bogata w niezdrowe tłuszcze, słodkie i słone przekąski, duże ilości soli i cukru, a także nadmierne spożywanie czerwonego mięsa,
- depresja.
U większości kobiet PMS nie wpływa w dużym stopniu na codzienne funkcjonowanie. U niektórych kobiet jedynym objawem może być wzmożony apetyt i ochota na czekoladę w dniach poprzedzających miesiączkę. Jednak u około 20-30% kobiet nasilenie objawów PMS jest oceniane jako umiarkowane lub ciężkie. Jeśli przebieg jest ciężki, mówimy wówczas o Przedmiesiączkowym Zaburzeniu Dysforycznym (PMDD). PMDD może dotyczyć objawów zarówno fizycznych (np. dolegliwości bólowe), ale również emocjonalnych (np. stany depresyjne). Jedno jest pewne - w przypadku PMDD objawy wpływają na codzienne funkcjonowanie, wyłączają kobietę z życia, sprawiają, że ogranicza ona kontakty społeczne, ma trudności z wykonywaniem obowiązków, co może przekładać się na jej wydajność w pracy. W takiej sytuacji wskazana jest konsultacja lekarska.
PMS - diagnoza i leczenie
Kiedy zgłosić się do lekarza? Przede wszystkim w sytuacji, gdy zespół napięcia przedmiesiączkowego utrudnia codzienne funkcjonowanie, gdy objawy są na tyle silne, że ciężko sobie z nimi poradzić w warunkach domowych. Gdy pomimo wprowadzenia pozytywnych zmian do trybu życia np. ograniczenie stresu, rezygnacja z używek, zmiana diety na zdrowszą - nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.
Diagnoza PMS opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie lekarskim z pacjentką na temat towarzyszących objawów. Dobrze wówczas pokazać cykle miesiączkowe i objawy zapisywane w aplikacji (z minimum 2-3 cykli miesiączkowych). To pozwoli lekarzowi na zapoznanie się z objawami, towarzyszącymi dolegliwościami, a przy tym wskaże, które objawy są powtarzalne i najbardziej dokuczliwe.
Lekarz może również zlecić wykonanie podstawowych badań, ponieważ objawy w niektórych schorzeniach mogą imitować te odczuwane podczas napięcia przedmiesiączkowego. O jakich schorzeniach mowa? Przede wszystkim o zaburzeniach tarczycy, zespole przewlekłego zmęczenia, zespole jelita drażliwego, czy depresji. Zadaniem lekarza jest wykluczenie innych jednostek chorobowych.
PMS - co przynosi ulgę? Jak złagodzić objawy?
Pierwszym krokiem powinny być zmiany w stylu życia:
- Ogranicz sól i cukier. Nadmiar soli może powodować zatrzymywanie się wody w organizmie i tym samym powstawanie obrzęków. Słodkie i słone, niezdrowe przekąski mogą natomiast nasilać problemy skórne np. trądzik.
- Spożywaj mniejsze porcje posiłków. Dieta lekkostrawna, mniejsze a częstsze porcje mogą być pomocne przy wzdęciach i zaparciach.
- Ogranicz alkohol i kofeinę. Przed miesiączką warto ograniczyć spożycie alkoholu, kawy, czy mocnej herbaty. Mogą one wypłukiwać wiele cennych składników z organizmu np. magnez. Niedobór magnezu zwiększa przede wszystkim bolesność miesiączek.
- Wybieraj produkty pełnoziarniste. Są bogate w witaminy z grupy B, które mogą okazać się pomocne przy charakterystycznych objawach PMS: nadwrażliwych piersiach, zatrzymywaniu wody, a nawet przy wahaniach nastroju.
- Bądź aktywna. Ćwiczenia fizyczne mogą łagodzić objawy bólowe odczuwane przy PMS (np. bolesne skurcze odczuwane przed i w trakcie miesiączki). A dodatkowo sprawiają, że w organizmie są wydzielane endorfiny tzw. hormony szczęścia. To szczególnie ważne u kobiet, które przed miesiączką cierpią na obniżony nastrój, są poddenerwowane i przygnębione.
- Ogranicz stres. Relaks, odprężenie, odpoczynek mogą sprawiać, że objawy PMS będą mniej dokuczliwe. Warto praktykować jogę, czy medytację, nauczyć się metod relaksacyjnych, które będą świetnym antidotum na bóle głowy, zmęczenie, czy problemy ze snem.
Leki pomocne przy PMS
- Suplementy - warto wykonać badania i porozmawiać z lekarzem o ewentualnej suplementacji. Przykładowo magnez, wit. B6, wit. E mogą działać łagodząco na objawy PMS np. mogą łagodzić ból miesiączkowy.
- Leki ziołowe - np. Prefemin PMS na bazie owoców niepokalanka, które posiadają bogatą historię jako naturalny środek ziołowy, stosowany od dawnych czasów do łagodzenia różnych zaburzeń w kobiecym układzie hormonalnym.
- Leki przeciwbólowe - dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które łagodzą dolegliwości bólowe np. ból piersi, czy charakterystyczny ból odczuwany przed miesiączką i w pierwszych dniach krwawienia (czytaj więcej: bolesne miesiączki - najczęstsze przyczyny),
- Diuretyki, czyli leki moczopędne - lekarz może przepisać diuretyki, jeśli kobieta ma duży problem z zatrzymywaniem się wody w organizmie, a co za tym idzie ze zwiększoną masą ciała, wzdęciami i obrzękami.
- Pigułki antykoncepcyjne - tabletki hormonalne działają hamująco na owulację i tym samym mogą znacząco zmniejszać dolegliwości odczuwane przed miesiączką. Oczywiście nie jest to rozwiązanie dla kobiet, które starają się o dziecko.
- Leki przeciwdepresyjne - stosowane w skrajnych przypadkach, przede wszystkim w PMDD, czyli ciężkiej postaci zespołu napięcia przedmiesiączkowego. W szczególności, jeśli dolegliwości emocjonalne są bardzo nasilone - obniżony nastrój, stany depresyjne, stany lękowe. Leki przeciwdepresyjne to przede wszystkim selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), które zmniejszają wahania nastroju, polepszają ogólne samopoczucie i funkcjonowanie. Lekarz może zalecić stosowanie leków np. tylko w drugiej połowie cyklu miesiączkowego.
