Skąd się biorą bolesne miesiączki, jakie są ich przyczyny? Od czego zależy intensywność bóli miesiączkowych? Jakie jeszcze objawy towarzyszą kobietom w trakcie menstruacji? Bolesne miesiączkowanie pierwotne a wtórne - jaka jest różnica? Czy bolesne miesiączki można leczyć? Kiedy warto zgłosić się do lekarza? Co może przynieść ulgę w tych trudnych, kobiecych dniach?
Bolesne miesiączki - skąd się biorą?
Ból podczas miesiączki to skurcze macicy, które pomagają ciału, a konkretnie macicy oczyścić się z błony śluzowej. Niezależnie, czy starasz się o dziecko, czy nie - w każdym naturalnym cyklu, po wystąpieniu owulacji macica, przygotowuje się na przyjęcie zarodka. Pod wpływem progesteronu błona śluzowa macicy rozrasta się i spulchnia - wszystko po to, aby stworzyć jak najlepsze warunki na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej.
Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie, rozpoczyna się proces złuszczania i wydalania błony śluzowej macicy, po którym następuje krwawienie miesiączkowe (czytaj więcej: o krwawieniu miesiączkowym). Aby jednak złuszczająca się błona śluzowa mogła opuścić macicę, niezbędne są do tego mikroskurcze, które wypychają krew miesiączkową. Jest to naturalna i fizjologiczna część cyklu miesiączkowego.
U wielu kobiet skurcze są na tyle silne, że mogą dawać charakterystyczne objawy bólowe. Problem jest powszechny, ponieważ może dotyczyć aż 75%, które odczuwają bolesne skurcze przed lub w trakcie miesiączki. Najczęściej są to charakterystyczne bóle podbrzusza, ale mogą również występować inne objawy takie jak: ból pleców, ból głowy, nudności, a nawet wymioty (dowiedz się więcej, dlaczego warto zapisywać odczuwane bóle w aplikacji OvuFriend).
Bolesne miesiączkowanie pierwotne a bolesne miesiączkowanie wtórne - na czym polega różnica?
Zastanawiasz się, czy odczuwane bóle miesiączkowe należy skonsultować z lekarzem? To głównie zależy od przyczyny bólu, a mianowicie, czy bolesne miesiączkowanie (dysmenorrhea) jest pierwotne, czy wtórne.
Bolesne miesiączkowanie pierwotne jest spowodowane przez skurcze, które naturalnie występują podczas menstruacji. Jest to związane ze wszystkimi fizjologicznymi zmianami, które zachodzą w organizmie podczas miesiączki. Objawy bólowe mogą utrzymywać się od 8 do 72 godzin.
Natomiast bolesne miesiączkowanie wtórne jest spowodowane przez skurcze, których przyczyną mogą być różnego rodzaju schorzenia kobiecego układu rozrodczego. Innymi słowy, podłoże bólu miesiączkowego jest wywołane przez czynnik organiczny.
Bolesne miesiączki wtórne mogą się pojawić w dowolnym momencie życia kobiety. Wśród najczęstszych schorzeń kobiecego układu rozrodczego, które mogą być przyczyną pojawienia się bolesnych miesiączek są:
- endometrioza - coraz częstsza choroba układu rozrodczego, która objawia się obecnością błony śluzowej macicy poza macicą (np. w jelicie, czy pęcherzu moczowym). Dolegliwości bólowe mogą pojawiać się także w innych fazach cyklu miesiączkowego, nie tylko w trakcie menstruacji, dlatego warto je zapisywać (np. w aplikacji OvuFriend do pobrania z AppStore lub GooglePlay). Dzięki temu kobieta ma szansę dokładnie wiedzieć, jakie objawy i dolegliwości towarzyszą jej w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego np. ból podczas stosunku, albo ból przy wypróżnianiu. To daje duże poczucie kontroli nad sytuacją. Wszystkie objawy są na bieżąco analizowane i jeśli wśród nich pojawi się coś, co być może wymaga konsultacji z lekarzem, aplikacja wyświetli taką informację. W przypadku endometriozy jest to o tyle istotne, że choroba jest dość trudna do zdiagnozowania - średni czas diagnozy endometriozy wynosi 7 lat! Dowiedz się więcej, o endometriozie.
- polipy macicy - to schorzenie, które polega na nieprawidłowym rozroście błony śluzowej macicy, polipy mają charakterystyczny wypukły kształt. Oprócz bolesnych miesiączek, charakterystycznymi objawami przy polipach macicy są: plamienia międzymiesiączkowe, plamienia po stosunku, obfite krwawienia miesiączkowe.
- torbiele - to charakterystyczne cysty, łagodne zmiany wypełnione płynem, oddzielone od prawidłowej tkanki ściankami, bardzo często występują na jajnikach, lekarz podczas zwykłego badania USG jest w stanie je wykryć - czytaj dalej: torbiel na jajniku,
- mięśniaki macicy - to łagodne guzy, które powstają w obrębie kobiecych narządów rodnych, mogą powodować dolegliwości bólowe, a także być przyczyną niepłodności. Mięśniaki macicy występują często u kobiet trochę starszych - wg danych nawet co druga kobieta po 45 roku życia może je mieć. Oczywiście zdarzają się również u młodszych kobiet, ale ze zdecydowanie mniejszą częstotliwością. Mięśniaki mogą zostać wykryte podczas zwykłego badania ginekologicznego.
- stany zapalne / infekcje intymne - wszelkie stany zapalne, czy infekcje (np. grzybica pochwy) w obrębie narządów rodnych mogą być przyczyną dolegliwości bólowych (m.in. bolesnych miesiączek). Są one najczęściej spowodowane zaburzeniami flory bakteryjnej w pochwie. Mogą się objawiać zaczerwieniem i obrzękiem narządów rodnych, swędzeniem, pieczeniem, bólem oraz upławami, czyli nieprawidłową wydzieliną z pochwy o zmienionej barwie i zapachu.
- zrosty macicy - nieprawidłowe połączenia pomiędzy tkankami i narządami, powstają w wyniku zniszczenia struktury błony śluzowej macicy - mogą być powikłaniem po przebytym zabiegu lub operacji. Kobiety, które mają zrosty w obrębie macicy, często skarżą się na zaburzenia miesiączkowania i trudności z zajściem w ciążę.
Bolesne miesiączkowanie wtórne może być również wywołane przez stosowanie hormonalnej wkładki wewnątrzmacicznej (jedna z popularnych metod antykoncepcji), a także przez nieprawidłową budowę macicy lub szyjki macicy. Na przykład jedną z nieprawidłowości szyjki macicy może być jej zwężenie, co uniemożliwia swobodny przepływ krwi miesiączkowej, wywołując przy tym dolegliwości bólowe.
Bolesne miesiączki (dysmenorrhea) - przyczyny
Bolesne miesiączkowanie pierwotne ma swoje podłoże w fizjologii, organizm przygotowując się do menstruacji produkuje hormony prostaglandyny, które pobudzają macicę do skurczów. U kobiet, które skarżą się na bolesne miesiączki, obserwuje się wyższe stężenie prostaglandyn we krwi menstruacyjnej.
Innymi przyczynami występowania bolesnych miesiączek pierwotnych (poza wyższym stężeniem prostaglandyn) mogą być następujące czynniki:
- wiek - często młode kobiety (przed 30. rokiem życia) skarżą się na bardziej bolesne miesiączki, niż ich starsze koleżanki,
- obfite krwawienia miesiączkowe, czyli takie podczas których trzeba często wymieniać środki higieniczne, nawet co godzinę; często obfite krwawienia wiążą się z bardziej nasilonymi dolegliwościami bólowymi,
- palenie papierosów - palenie może zwiększać ryzyko występowania bolesnych miesiączek,
- nieregularne cykle miesiączkowe - oczywiście nie jest to regułą, ale często kobiety, których cykle są nieregularne, skarżą się na bardziej bolesne krwawienia miesiączkowe,
- skłonności genetyczne - bolesne miesiączki mogą mieć podłoże genetyczne. Jeśli kobiety w rodzinie (np. mama, babcia) miały bolesne krwawienia miesiączkowe, istnieje duże ryzyko, że córka również je odziedziczy.
Bolesne miesiączki - najczęstsze objawy
Z analiz cykli miesiączkowych użytkowniczek OvuFriend widzimy, że bolesne miesiączki najczęściej wiążą się z charakterystycznym bólem podbrzusza. Są jednak kobiety, którym towarzyszą także inne objawy:
- ból pleców,
- ból głowy,
- biegunka,
- nudności lub wymioty,
- zmęczenie,
- osłabienie / senność.
Bolesne miesiączki - leczenie
Bolesnych miesiączek nie należy ignorować, tym bardziej jeśli zakłócają nam normalne funkcjonowanie. Leczenie bolesnych miesiączek trzeba zacząć od ustalenia ich przyczyny, ponieważ inaczej leczy się bolesne miesiączki pierwotne, a inaczej wtórne.
Jeśli lekarz zdiagnozuje schorzenie np. torbiele, polipy, czy endometriozę, leczenie bolesnych miesiączek opiera się na wyleczeniu lub złagodzeniu objawów danego czynnika organicznego.
Natomiast w przypadku bolesnego miesiączkowania pierwotnego, terapia skupia się na leczeniu objawowym.
Leki przeciwbólowe
Ich zadaniem jest uśmierzenie bólu. Działają one tymczasowo na dokuczliwy ból podbrzusza, ból pleców, czy bóle głowy, które również mogą towarzyszyć podczas menstruacji. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), zmniejszają ilość produkowanych przez organizm prostaglandyn, a to może zmniejszyć intensywność i bolesność skurczów miesiączkowych.
Antykoncepcja hormonalna
Niekiedy lekarz może zdecydować się na wprowadzenie terapii hormonalnej (antykoncepcji) w leczeniu bolesnych miesiączek. Zastosowanie syntetycznych hormonów (głównie estrogenu i progesteronu) może być skuteczne w walce z bolesnym miesiączkowaniem. Nie jest to rozwiązanie dla kobiet, które starają się zajść w ciążę.
Joga, akupunktura, masaże i inne terapie alternatywne
W przypadku bolesnych miesiączek, warto również rozważyć skorzystanie z metod alternatywnych (np. akupunktura). Zadaniem tych metod jest rozluźnienie, zmniejszenie dolegliwości bólowych, a także obniżenie poziomu stresu. Regularna aktywność fizyczna np. joga, ale również codzienna medytacja, odpowiednia ilość snu i odpoczynku, mogą zadziałać zbawiennie na funkcjonowanie całego organizmu, w tym na zmniejszenie dolegliwości bólowych związanych z miesiączką.
Bolesnych miesiączek nie powinno się bagatelizować. Jeśli dolegliwości bólowe są na tyle silne, że wyłączają kobietę z codziennego życia, powinna ona skorzystać z pomocy lekarskiej, by znaleźć podłoże bolesnych miesiączek.
Niektóre ze schorzeń, które wywołują bolesne miesiączkowanie wtórne mogą zwiększać ryzyko poronienia lub wystąpienia ciąży pozamacicznej (czytaj więcej: czym jest ciąża pozamaciczna).
